In het conflict tussen Israël en Hamas bevindt de Kerk zich in een hachelijk verbaal mijnenveld. Keer op keer blijkt een verkeerd woord genoeg voor een uitbarsting van kritiek.

De strijd tussen Israël en Hamas in het Heilig Land is zo’n controversieel conflict dat een ongelukkige woordkeuze, een uiting van kritiek of juist het uitblijven van kritiek al genoeg kan zijn voor een felle veroordeling.

De Kerk, die zoals bij alle andere conflicten vurig pleit voor de-escalatie en een terugkeer naar de gesprekstafel, bevindt zich daarmee in een bijzonder hachelijke positie: vanwege die combinatie tussen neutraliteit en actieve bezorgdheid stelt zij zich bloot aan kritiek van twee kanten.

Pijnlijk duidelijk

Dat werd vorige week weer eens pijnlijk duidelijk vanwege opmerkingen die kardinaal Pietro Parolin, de Vaticaanse staatssecretaris en ‘tweede man’ van de Heilige Stoel, tegenover journalisten maakte.

Bij een ceremonie rond de 95ste verjaardag van het Verdrag van Lateranen, dat in 1929 de verhoudingen tussen het Vaticaan en de nieuwe Italiaanse republiek vaststelde, zei Parolin tegen de aanwezige pers dat het tijd is dat Israël haar aanpak in Gaza aanpast.

Volgens Parolin zijn de oproepen aan het adres van Israël om het geweld te staken “een gemeenschappelijke oproep geworden. Het kan zo niet verder; er moeten andere manieren gevonden worden om de problemen in Gaza en de rest van Palestina op te lossen”.

‘Dertigduizend doden’

Hoewel de kardinaal ook herhaalde dat het Vaticaan de aanvallen van Hamas op Israël van 7 oktober “scherp en ondubbelzinnig heeft veroordeeld” en zich blijft uitspreken tegen antisemitisme, stak hij zijn kritiek op Israël vorige week niet onder stoelen of banken.

“Het recht van Israël om zichzelf te verdedigen, wat gebruikt wordt om het militaire optreden in Gaza te verantwoorden, moet in verhouding zijn”, vervolgde hij. “Met 30.000 doden is daar duidelijk geen sprake van.”

Het aantal van 30.000 doden aan Palestijnse zijde is gebaseerd op cijfers van het ministerie van Gezondheid in Gaza; die zijn niet bevestigd door een onafhankelijke instantie.

‘Ongelukkig’

Een dag na Parolins uitspraken had de Israëlische ambassade bij de Heilige Stoel al een reactie klaarliggen, waarin Parolins woorden gelaakt werden als “ongelukkig”. “Wie de legitimiteit van een oorlog beoordeelt zonder alle omstandigheden in acht te nemen, trekt geheid verkeerde conclusies”, aldus de ambassade.

De kritiek op Parolin is het zoveelste voorval in een lange lijst van uitbranders die de Kerk en haar prelaten hebben gekregen vanwege reacties op het conflict in het Heilig Land. In november werd bijvoorbeeld de Antwerpse bisschop Johan Bonny kop van jut toen hij aangaf “niet langer te kunnen zwijgen” over het geweld in Gaza.

Vlak na het uitbreken van de oorlog in oktober dreigde er een diplomatieke rel te ontstaan omdat de Israëlische ambassade vond dat paus Franciscus’ oproep tot vrede en dialoog te dubbelzinnig was over wie nu de agressor was.

Verbale schrobberingen

Net als Oekraïne wil ook Israël dat het Vaticaan zich volmondig achter haar zaak schaart – maar zo gaat de Heilige Stoel niet te werk. Haar diplomatie blijft bestaan uit praten met alle partijen en pleiten voor vrede. Dat maakt het Vaticaan zelf ook keer op keer duidelijk, maar die boodschap wordt nogal eens niet gehoord.

Daardoor heeft de Kerk geen andere keuze dan haar oproepen tot vrede te blijven verspreiden – en de verbale schrobberingen die daarop volgen voor lief te nemen.