Een klein groepje kardinalen probeert paus Franciscus in de hoek te duwen om de synode over synodaliteit bij voorbaat in een kwaad daglicht te stellen. Het gebeurde eerder, en helaas met succes.
“Het is niet door druk uit te oefenen op de publieke opinie dat men bijdraagt aan de opheldering van leerstellige kwesties en dienstbaar is aan de waarheid.” Dat schreef niemand minder dan kardinaal Joseph Ratzinger, toen nog prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, in 1990 in de instructie Donum Veritatis.
Dat schrijven was bedoeld om theologen die het niet eens waren met de paus terug in het gareel te krijgen. Simpel gezegd kwam Ratzingers instructie neer op: als het kerkelijk leergezag zich uitspreekt, dan accepteer je dat in gebed en gelovig vertrouwen. Ben je het er niet mee eens, dan bespreek je dat vertrouwelijk met de bevoegde autoriteiten, maar je gaat er niet publiekelijk stampij over maken.
“Al eerder bleek zo'n mediacircus succesvol: in 2016 werd de rijkdom van Amoris Laetitia verduisterd door haarkloverijen over een voetnoot”
Tweet dit!
Vandaag de dag zijn het uitgerekend de zelfverklaarde theologische erfgenamen van Ratzinger die het nadrukkelijkst zondigen tegen de geest van Donum Veritatis. Een vijftal behoudende kardinalen roept de paus ter verantwoording over de bisschoppensynode die op het punt staat te beginnen in Rome. Zij formuleerden vijf vragen – zogeheten dubia, twijfels of bedenkingen – over hete hangijzers als vrouwenwijding en de inzegening van homorelaties.
Het roept herinneringen op aan 2016, toen (deels dezelfde) kardinalen opheldering vroegen over bepaalde punten in de pauselijke exhortatie Amoris Laetitia, het slotdocument van de synode die toen gehouden was over het gezin. Destijds leek het een novum; kerkelijke media moesten erbij uitleggen wat ‘dubia’ waren. Dat was niet omdat die vorm van formeel opheldering vragen nieuw was, maar omdat het niet gebruikelijk was dat het zo in de openbaarheid werd gebracht.
Dat was precies wat de kardinalen toen – en nu ook weer – deden. Ze maakten er welbewust een heel mediacircus van. En met succes: de volle theologische en pastorale rijkdom van Amoris Laetitia werd door alle schreeuwerige heisa aan het zicht onttrokken en verduisterd door haarkloverijen over een voetnoot. De opstandige kardinalen zullen het trucje nu graag herhalen om ook de komende synode te saboteren.
Een belangrijk verschil met 2016 is er echter ook. Destijds kregen de kardinalen geen antwoord van de paus, een gegeven dat ze ook met veel misbaar op de bühne uitspeelden. Ditmaal kregen ze vrijwel per ommegaande antwoord, zo blijkt nu. Paus Franciscus antwoordde snel én uitvoerig – en het Vaticaan heeft zijn antwoorden inmiddels ook openbaar gemaakt.
“De vijf kardinalen gedragen zich als de farizeeërs die Jezus voortdurend in de hoek probeerden te krijgen met strikvragen”
Tweet dit!
Ook dat vinden de kardinalen echter niet goed; ze staan erop dat de paus – zoals formeel inderdaad gebruik is bij dubia – kortweg antwoordt met ‘ja’ of ‘nee’, en alle toelichting achterwege laat. Waarmee de kardinalen zich in feite toch vooral gedragen als de farizeeërs die Jezus voortdurend in de hoek probeerden te krijgen met strikvragen.
De paus kan hierop simpelweg onmogelijk het ‘goede’ antwoord geven, dat weten de kardinalen dondersgoed. Een eenvoudig ‘ja’ of ‘nee’ doet nooit recht aan de complexiteit van de materie. Maar probeert hij nuance aan te brengen – zoals hij nu gedaan heeft – dan kan men zeggen dat hij om de hete brij heen draait. Of dat hij “de deur op een kier zet voor”, vul maar in, vrouwenwijding, homozegening.
Dat is wat er nu inderdaad gebeurt, terwijl de paus in feite niet meer heeft gedaan dan de leer van de Kerk opnieuw bevestigen: een onversneden katholieke leer die echter nooit zo hardvochtig en zwart-wit is geweest als de progressieve critici én de conservatieve scherpslijpers menen. Die openheid heeft niets te maken met ‘deuren op een kier’ voor progressieve stokpaardjes, eerder met ‘deuren wagenwijd open’ voor het meer fundamentele gesprek. De aankomende synode gaat uiteindelijk over de principiële openheid van de Kerk om te kunnen luisteren naar wat Gods geest van ons vraagt.
Maar die Geest wil dit kleine groepje kardinalen helemaal niet horen. Evenmin is het hen om “de opheldering van leerstellige kwesties” te doen. Opnieuw willen zij het zachte en genuanceerde spreken van de synode via het publieke forum overschreeuwen met hun platte clichés. Ze zullen het voor de bühne verpakken als ‘trouw aan de Kerk’, maar kardinaal Ratzinger sprak hen wat dat aangaat al in 1990 in niet mis te verstane woorden tegen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
