De Maltese prelaat Charles Scicluna pleit voor afschaffen van de celibaatsplicht, terwijl bisschop Gaspard Béby Gnéba uit Ivoorkust juist oproept tot een harde aanpak van priesters met gezinnen. Staan ‘progressief Europa’ en ‘traditioneel Afrika’ hier tegenover elkaar, of is er meer aan de hand?
Slechts driehonderd kilometer scheidt Malta van het Afrikaanse continent, maar de Middellandse Zee lijkt meer en meer de fysieke metafoor voor de grote kerkelijke kloof tussen Europa en Afrika. De volstrekt tegenovergestelde zienswijzen op het priestercelibaat die twee prelaten onlangs deelden, laten zien dat de verschillen tussen de Europese en de Afrikaanse Kerk alsmaar groter worden.
Op 7 januari verscheen in de Times of Malta een interview met aartsbisschop Charles Scicluna, die tevens ondersecretaris van het Dicasterie voor de Geloofsleer is. In het gesprek deelde Scicluna dat “als het aan mij lag, het verplichte celibaat voor priesters op de schop zou gaan”.
Volgens hem is het feit dat priesters “overal ter wereld” er in het geheim langdurige en stabiele liefdesrelaties op nahouden een “symptoom” dat het celibaat voor veel priesters iets is “wat zij moeten doorstaan”.
Scicluna, die naar eigen zeggen “geen invloed heeft” op de mogelijkheid om de celibaatsplicht open te breken, geeft aan dat de Kerk volgens de Latijnse ritus – de Kerk waar het overgrote deel van de katholieken bij horen – zou kunnen leren van de katholieke Kerken die de Oosterse ritus aanhangen. Bij een aantal Oosters-katholieke Kerken mogen getrouwde mannen wel priester worden.
Een diametraal tegenovergesteld geluid was op 4 januari te horen in het Afrikaanse Ivoorkust. Bisschop Gaspard Béby Gnéba van het westelijk gelegen bisdom Man las daar op een radiozender een tekst voor waarin hij leken opriep om zich af te wenden van priesters die een vrouw en kinderen hebben.
“Leken die een priester kennen die zijn celibataire plicht niet trouw is, een gezin heeft, of seksueel misbruik of financiële misdrijven gepleegd heeft, moeten de moed opbrengen om die priester aan te geven bij de bisschop, omdat ze anders schuldig zijn aan de zonde van medeplichtigheid”, aldus Béby Gnéba.
Priesters met een gezin moeten volgens hem stante pede uit het priesterschap treden om zichzelf volledig aan het welzijn van hun gezin te wijden, vindt de bisschop. Priesters “die de indruk wekken dat het verplichte priestercelibaat is afgeschaft” veroordeelt hij streng.
De ene bisschop roept op tot een versoepeling van de celibaatsregels, terwijl de andere juist de teugels wil aanhalen. Zien we hier weer een voorbeeld van de befaamde geestelijke kloof tussen de ‘progressieve West-Europese Kerk’ en de ‘traditionele Afrikaanse Kerk’, zoals die steeds vaker in katholieke media geschetst wordt?
De uitspraken van Scicluna en Béby Gnéba zijn eerder kenmerken van de praktische tegenstellingen tussen Europa en Afrika. Scicluna maakte zich namelijk zorgen over het feit dat de Kerk “veel goede priesters verloren heeft omdat ze voor het huwelijk kozen”.
“Waarom zouden we een jonge man, die een prima priester zou zijn geworden, kwijt moeten raken omdat hij wil trouwen?” vraagt aartsbisschop Scicluna zich af. Hij ziet overigens wel degelijk “een plek voor het celibaat in de Kerk”; naar volledige afschaffing dingt hij niet.
Bisschop Béby Gnéba’s felle woorden appelleren aan een probleem dat veel Afrikaanse bisschoppen in hun bisdommen herkennen: priesters die er zowel een parochie als een gezin op nahouden en door die dubbele rol zowel hun kudde als hun familie tekortdoen.
In 2020 riepen de bisschoppen van de Democratische Republiek Congo getrouwde priesters op om afstand te doen van hun priesterschap in verband met “de plichten van het ouderschap” wanneer ze een kind hebben, aangezien ze zich daar “volledig aan horen te wijden”.
De Europeaan Scicluna ziet op zijn continent de aanwas van seminaristen opdrogen en kijkt naar de afschaffing van de celibaatsplicht. De Afrikaan Béby Gnéba ziet kinderen lijden onder de dubbele rol die hun vaders vervullen en ziet heil in het strikt naleven van die plicht.
Deze twee bisschoppen tegen elkaar uitspelen als progressief versus conservatief, is eigenlijk een manke poging doen om hun zorgen over het priesterschap – zorgen die in beide gevallen heel terecht zijn – in het keurslijf van die tegenstelling te persen.
De ware kerkelijke kloof tussen de continenten bevindt zich dan ook niet op het geestelijke niveau, maar veel meer op het vlak van de totaal verschillende praktische werkelijkheden waarbinnen zij bestaan. Het is te makkelijk om te zeggen dat Europa vooruitstrevend is en Afrika behoudend: dat doet de veelkleurigheid van beide Kerken tekort.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
