Het boek De Deetman Files van oud-KNR-directeur Patrick Chatelion Counet is ongemakkelijke, maar belangrijke lectuur voor wie iets van de kerkelijke misbruikcrisis wil snappen. Het biedt een ontluisterend kijkje achter de schermen van de betrokken kerkelijke instanties ten tijde van de schandalen die door de commissie-Deetman onderzocht werden.
Dat de auteur zonder schroom namen en rugnummers noemt, kun je hem kwalijk nemen, maar het is natuurlijk ook precies de spagaat waarin het hele misbruikdebat voortdurend staat. Er bestaat een niet op te lossen spanning tussen openbaarheid en prudentie. Het boek geeft er niet alleen pijnlijke voorbeelden van, het is er zelf ook een voorbeeld van. Alom klinkt de roep om alle putdeksels te lichten, misstanden zonder terughoudendheid aan het licht te brengen, de onderste steen boven te krijgen. Dat moet inderdaad, omwille van de rechtvaardigheid. Maar meer openbaarheid leidt niet per se tot meer rechtvaardigheid; het kan ook willekeur in de hand werken, onbewezen of zelfs valse beschuldigingen, volksgerichten, karaktermoord.
“Meer openbaarheid leidt niet per se tot meer rechtvaardigheid; meer prudentie evenmin”
Tweet dit!
De kerkelijke reactie is om die reden steevast prudentie – niet voor niets een deugd in de katholieke traditie. Ook dat moet, omwille van de rechtvaardigheid. Maar ook prudentie leidt niet per se tot meer rechtvaardigheid. De keerzijde is helaas welbekend: verdoezeling, daders die de hand boven het hoofd gehouden worden, slachtoffers die zich niet serieus genomen voelen en een probleem dat maar blijft voortwoekeren.
Lezend in De Deetman Files betrapte ik mezelf meermaals op de gedachte: “Heeft de Kerk dan niets geleerd van eerdere fouten?” Maar die verzuchting is niet helemaal terecht. Als we net over de grens kijken naar hoe kardinaal Woelki in het aartsbisdom Keulen gepoogd heeft de cultuur van vergoelijking te doorbreken, moeten we op de eerste plaats vaststellen dat de Kerk weldegelijk iets geleerd heeft.
Woelki heeft een grondig onafhankelijk onderzoek gelast naar het kerkelijk falen bij misbruikkwesties, hij heeft transparantie en verantwoording geëist, zelfs (voormalige) collega’s openlijk beschuldigd van een ontoereikende aanpak van het probleem – van te veel prudentie dus eigenlijk.
Maar deze voortvarendheid begon zich tegen Woelki te keren. Toen hij zelf enige prudentie betrachtte door het misbruikonderzoek over te laten doen vanwege “methodologische tekortkomingen”, kreeg hij de wind van voren. En onlangs kwam daar de beschuldiging bij dat hij in 2014 zélf had nagelaten een misbruikzaak te rapporteren aan Rome. De roep om zijn aftreden groeit sindsdien, zijn positie lijkt onhoudbaar.
Waarmee Woelki geslachtofferd zou worden door zijn eigen poging schoon schip te maken. Dat kun je toejuichen of betreuren. Maar de echt wrange conclusie, is dat – ondanks alle geleerde lessen – niemand er iets mee opgeschoten zal zijn. Een cultuur van bange prudentie is ongezond, maar een cultuur van meedogenloze transparantie is dat evenzeer. Noch de slachtoffers, noch Kerk en samenleving, noch de rechtvaardigheid zijn er uiteindelijk mee gediend.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 5. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
