Dat de Engelse uitgever van Roald Dahl diens kinderboeken censureert en herschrijft vanwege 21e-eeuwse (over)gevoeligheden, leidt terecht tot veel discussie. Maar één ding kan niemand beweren, namelijk dat het verschijnsel nieuw zou zijn.
Waar verhalen opnieuw verteld worden, worden ze opnieuw geformuleerd met een nieuw doelpubliek voor ogen. Soms worden slechts wat archaïsche woorden gemoderniseerd, soms wordt er ook rücksichtslos geschrapt en herschreven, tot op het punt dat je het oorspronkelijke verhaal amper nog herkent. Dat overkwam wel meer grote schrijvers, zeker als hun verhalen ook voor kinderoren bestemd waren: Andersen, Dickens, Grimm, noem ze maar op. Want al eeuwenlang verkeren volwassenen in de dwaze veronderstelling dat kinderoren overgevoelig zijn en hun bescherming nodig hebben.
“Door zulke kleingeestige censuur reduceer je kinderen tot eeuwig slachtoffer van hun toevallige eigenschappen”
Tweet dit!
Waarom dan die ophef over het oppoetsen van Dahl? Deels zal dat in zichzelf ook weer een uiting van overgevoeligheid zijn, een allergie voor alles wat woke wasemt; de term alleen al brengt velen een rode waas voor ogen. Maar er spreekt ook een zeer terechte zorg uit dat we alles wat grillig is glad willen strijken, en daarmee onze kinderen iets essentieels ontzeggen. Namelijk de confrontatie met een veelheid van denkbeelden, perspectieven en inzichten, juist ook om geestelijk te groeien, om tot een afgewogen eigen positie te komen.
Uitgeverijen huren sensitivity readers in, ‘gevoeligheidslezers’, die dan bijvoorbeeld het woord ‘dik’ uitgummen om kinderen met overgewicht niet te kwetsen, of ‘zwart’ (zelfs als het niets met huidskleur te maken heeft) zodat personen van kleur zich niet gestigmatiseerd voelen.
Hoe begrijpelijk ook, de vraag is of je er iemand een dienst mee bewijst; het dikke of zwarte kind incluis. Want je reduceert kinderen daarmee tot eeuwig slachtoffer van hun toevallige eigenschappen. En ontneemt hen de kans om zich op een evenwichtige manier tot die eigenschappen te verhouden.
Maar daar tonen al die ‘gevoeligheidslezers’ geen enkele gevoeligheid voor. Ze zijn als smetvrezige ouders die ieder vuiltje uit hun huis wegpoetsen, hun kinderen verbieden om in bomen te klimmen of andere ‘gevaarlijke’ spelletjes te spelen, elk risico uitbannen, en vervolgens nog verbaasd zijn ook dat hun kinderen uitgroeien tot bange, ziekelijke vogeltjes, die maar moeilijk zelfstandig kunnen functioneren in de grote boze buitenwereld. Of van weeromstuit juist volkomen ontsporen zodra ze op eigen benen komen te staan, wat extra gevaarlijk is omdat ze risico’s nooit zelf hebben leren inschatten.
Ook op deze gevoeligheidsverdwazing hoeven we echter niet overgevoelig te reageren. Dergelijke kleingeestige censuur is van alle tijden, en het is ook van alle tijden dat ouders zich er geen sikkepit van aantrekken en hun kinderen gewoon die verhalen voorlezen of laten lezen die ze mooi en belangrijk vinden. Daarbij: vooralsnog zijn veruit de meeste Roald Dahl-boeken gewoon nog ‘ongekuist’ te vinden in de boekhandels. En anders hebben we altijd de antiquariaten nog.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 8. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
