Onderzoekers van de Universiteit van Tilburg bespeuren bij twintigers en dertigers een ‘nieuw conservatisme’, dat losstaat van religie.

“Jongere generaties lijken een nieuwe structuur te zoeken om hun identiteit aan op te hangen”, zo verklaarde UvT-socioloog Quita Muis de bevindingen tegenover het Algemeen Dagblad. “Daarbij komen ze uit bij dingen van vroeger.”

Abortus ontoelaatbaar

Eén van die ‘dingen van vroeger’ is het standpunt dat abortus ontoelaatbaar is. Voor de helderheid: het blijft een absolute minderheid (8,1 % van de twintigers en 11,5 % van de dertigers). Maar dat is nog altijd meer dan de vijftigers en zestigers, van wie slechts 7 % abortus zelden of nooit toelaatbaar noemt.

Dus reageren politici van de kleine christelijke partijen voorzichtig optimistisch op dit onderzoek, terwijl de progressieve partijen jammeren over een stap ‘terug naar 1970’.

Cultuurstrijd

De enige manier waarop wij ‘terug naar 1970’ gaan, is door dit vraagstuk steeds maar weer te duiden langs de meetlat van de cultuurstrijd van toen. Toen werd abortus tot inzet gemaakt van een progressieve emancipatiestrijd, van ‘baas in eigen buik’, en wie daar tegen ageerde was dús conservatief, patriarchaal, reactionair.

Dat de politieke erfgenamen van deze bewegingen het nog steeds zo simplistisch zien is tot daar aan toe. Maar het valt op dat juist ook wetenschappers, van wie je toch een zekere mate van objectiviteit mag verwachten, dit doen.

‘Conservatief’ is een scheldwoord

Het Sociaal en Cultureel Planbureau doet dat, wanneer het in zijn onderzoeken structureel ‘acceptatie van abortus’ als graadmeter hanteert van hoe ruimdenkend wij als samenleving zijn. De UvT doet het, wanneer die consequent spreekt van ‘conservatieve standpunten’ van jongeren.

Want laten we wel wezen: in Nederland is ‘conservatief’ geen neutrale beschrijving van een bepaalde verzameling politieke standpunten, het is een scheldwoord. In de vraagstelling, zelfs in de premissen van dergelijke wetenschappelijke onderzoeken zit dus al een waardeoordeel besloten.

Andere gevoeligheden

Ligt het niet veel meer voor de hand om uit al die onderzoeken te concluderen dat de etiketten van 1970 niet meer toereikend zijn voor het debat van nu? De generaties van na 1970 groeien op met deels andere vragen, andere zorgen, andere problemen dan hun ouders en grootouders, en ze komen daarom tot andere antwoorden.

Ze hebben ook andere gevoeligheden: waar bij jongeren vijftig jaar geleden de nekharen overeind gingen bij de minste tekenen van ‘kerkelijke bevoogding’, scanderen jongeren nu onbevangen “Jesus is King” mee met rapper Kanye West (Erik Hendrix schrijft er een essay over in de KN-muziekeditie bij gelegenheid van de naamdag van Sint-Caecilia).

Uit de tijd

Maakt dat jongeren ‘conservatief’? Zoeken ze naar ‘duidelijkheid’ en ‘structuur’ omdat hun ‘identiteit’ bedreigd is, en hebben ze daarom een ‘hang naar vroeger’? Welnee. Misschien is juist dergelijke sociologenpraat sleets en uit de tijd geraakt.