In de stad Haarlem staan twee imposante kerken vernoemd naar de heilige Bavo van Gent. Eén is de Grote of St. Bavokerk, gebouwd in de periode tussen 1370 en 1520 in het historische stadscentrum en sinds de Reformatie een hervormde kerk. De ander is de kathedrale basiliek Sint Bavo, gebouwd tussen 1895 en 1930 in het Houtvaartkwartier. Sinds 2019 wordt die ook wel de KoepelKathedraal Haarlem genoemd.
Deze verwarrende namensituatie is ontstaan nadat Haarlem na tweeënhalve eeuw weer een bisdom werd. Bisschop C.J.M. Bottemanne gaf in 1893 de opdracht voor de bouw van een nieuwe kathedraal aan architect Joseph Cuypers (1861-1949), zoon van de beroemde Pierre Cuypers (1827-1921).
In het begin van zijn loopbaan ontwierp Cuypers neogotische kerken naar het voorbeeld van zijn vader en volgens de mode van zijn tijd. Mgr. Bottemanne had waarschijnlijk de opdracht aan de jonge Cuypers gegeven met dit in gedachten.
Maar wie het ambitieuze ontwerp van de ‘nieuwe Bavo’ (zoals de Haarlemse basiliek later in de volksmond zou gaan heten) beter bekijkt, ziet dat Joseph hier koos voor een meer eclectische stijl, waarbij hij de langwerpige ramen en spitstorens van de neogotiek combineerde met een neoromaanse stijl van brede muren en ronde bogen.
De tekeningen zouden gedurende de bouw nog regelmatig veranderen. Zo voegde de architect in latere concepten ook invloeden uit het Midden-Oosten en Azië toe, maar de bisschop wees deze plannen af. Het kostte ruim drie decennia om de basiliek te voltooien en in latere bouwfasen kreeg Cuypers ondersteuning van collega Jan Stuyt (1868-1934) en zijn eigen zoon Pierre jr. (1891-1982).
Joseph Cuypers was een vernieuwer, constant op zoek naar nieuwe invloeden in zijn stijl, maar zonder de katholieke traditie daarbij los te laten. Hij ontwierp kerken, kloosters, woningen, bedrijfspanden en zelfs kastelen. Op 20 januari was er in de nieuwe Bavo een herdenkingsdienst vanwege het 75-jarig overlijden van Joseph Cuypers.
Organisator stichting Cuyperiana stelt dat de architect te vaak ten onrechte in de schaduw van zijn vader Pierre wordt gezet en dat er te weinig waardering is voor de prachtige originele ontwerpen van zijn hand – daar is deze basiliek zeker het bewijs van. Daarom organiseert de stichting in 2024 verschillende activiteiten om aandacht te vragen voor Joseph Cuypers en zijn oeuvre.
| In deze beeldrubriek in samenwerking met het Katholiek Documentatiecentrum Nijmegen (KDC) staat het Rijke Roomse erfgoed centraal. |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
