Afgelopen november sloot het Afrika Museum in Berg en Dal na zeventig jaar onverwacht snel zijn deuren. Er was al enkele jaren een conflict tussen de oprichters van het museum, de paters van de Congregatie van de Heilige Geest (beter bekend als de spiritijnen), en de huidige beheerder, het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW), over de koers van het museum.
Hoewel de samenwerking tot december 2024 zou duren, zegde het NMVW het contract eind 2023 per direct op.
Maar hoe kwam dit bijzondere erfgoed in deze bossen terecht? De spiritijnen, gesticht in Parijs in 1703, begonnen hun missie in de Franse koloniën in West-Afrika. Dit missiegebied werd met de jaren uitgebreid naar andere delen van het continent. Zo waren de Nederlandse spiritijnen vanaf de jaren 1930 vooral actief in Tanzania.
In 1949 kochten zij villa Ooster Meerwijk in de bossen tussen Nijmegen en Berg en Dal, om daar paters te huisvesten die studeerden aan de Katholieke Universiteit – de huidige Radboud Universiteit.
In 1953 werd door een van de villabewoners, pater Piet Bukkems (1900-1970), een museum ingericht over de kunst en religie van Afrika. Aan de basis hiervan lag een collectie van door de missionarissen verzamelde Afrikaanse voorwerpen.
“Het museum had als doel Nederlanders kennis te laten maken met de belevingswereld van de bewoners van Afrika én interesse te wekken voor het missiewerk.”
Tweet dit!
Er bleek veel belangstelling voor te zijn. Daarom werd er een apart museumgebouw in de tuin van de villa gerealiseerd en werd het museum ondergebracht in een onafhankelijke stichting.
Het museum had als doel Nederlanders kennis te laten maken met de belevingswereld van de bewoners van Afrika én interesse te wekken voor het missiewerk. Onder invloed van het nabijgelegen Bijbels Openluchtmuseum – tegenwoordig Museumpark Oriëntalis – ontstond het idee om naast het binnenmuseum een aantal Afrikaanse woonerven na te bouwen. Eerst werd het museum gerund door de paters zelf en waren de tentoonstellingen vooral religieus van aard.
Maar door de groeiende bezoekersaantallen moesten zij het werk uit handen geven. Daarnaast verschoof, als gevolg van de actuele ontwikkelingen en veranderende perspectieven rondom koloniaal erfgoed, de focus van de exposities naar universele thema’s zoals geboorte, huwelijk en rouw en hedendaagse Afrikaanse kunst.
Door teruglopende overheidssubsidies moest de stichting Afrika Museum in 2014 fuseren met het NMVW. De spiritijnen hadden snel daarna het gevoel dat zij de grip op ‘hun’ museum verloren. Zo was onder meer het voornemen van het NMVW om het kenmerkende buitenmuseum te slopen een heet hangijzer. De toekomst van de collectie is nu onzeker.
In deze beeldrubriek in samenwerking met het Katholiek Documentatiecentrum Nijmegen (KDC) staat het Rijke Roomse erfgoed centraal.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
