De veertigdagentijd is weer aangebroken. Dat is voor velen een tijd van rust en bezinning, maar ook de periode waarin Vastenactie (het meest) actief is. Opgericht in 1961 als Stichting Bisschoppelijke Vastenaktie (toen nog gespeld met een ‘k’, uiteraard) zullen de typerende posters er voor veel katholieken, die zijn opgegroeid in de jaren zestig tot tachtig, zeer bekend uitzien. Overigens is de stichting tegenwoordig ook actief tijdens de Advent en bij natuurrampen.
Het initiatief kwam destijds van mgr. Alfrink (1900-1987), aartsbisschop van Utrecht en sinds een jaar kardinaal, die zich had laten inspireren door initiatieven in België, West-Duitsland, Oostenrijk en Groot-Brittannië. De stichting Vastenactie had als doel om extra geld in te zamelen voor een soort kerkelijk ‘rampenfonds’, dat gebruikt kon worden voor acute noden in ontwikkelingslanden.
Toen in navolging van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) veel vastenverplichtingen wegvielen, zagen de Nederlandse bisschoppen de vastenactie óók als een manier om de gedachte van de veertigdagentijd nieuwe invulling te geven. Want ‘welvaart maant tot zelfverloochening’, kopten de katholieke kranten. Mgr. Bekkers (1908-1966), toenmalig bisschop van Den Bosch, benadrukte het pastorale karakter van de inzameling: katholieke burgers moesten doneren vanuit naastenliefde en versobering – het mocht absoluut géén bedelactie worden.
Het stichtingsbestuur selecteerde elk jaar een algemeen thema, zoals bijvoorbeeld ‘armoede’, ‘de positie van de vrouw’ of ‘ziekenzorg’, en zorgde voor de landelijke media-aandacht. De uitvoering werd op parochieniveau georganiseerd door werkgroepen, die kleinschalige sociaaleconomische projecten kozen die pasten binnen dat overkoepelende thema. In de eerste vijf jaar zamelde Vastenactie zeventien miljoen gulden in – omgerekend naar moderne maatstaven circa 55 miljoen euro.
In 1965 besloten de vastenacties uit twaalf Europese landen, de VS en Canada internationaal samen te gaan werken in de organisatie CIDSE. Hierbij werden de opbrengsten niet samengevoegd, maar wel in gezamenlijk overleg besteed. In de jaren die volgden ging Vastenactie ook samenwerken met andere ontwikkelingsorganisaties, waaronder Memisa en Mensen in Nood. In 1995 fuseerde Vastenactie met Cebemo. In 2000 was de stichting een van de medeoprichters van Cordaid. Kortom, Vastenactie is al die jaren een belangrijke speler op het terrein van de ontwikkelingssamenwerking gebleven.
Het KDC is de archiefbewaarplaats van Vastenactie, Cebemo, Memisa, Mensen in Nood en Cordaid. Op dit moment is de projectgroep Ongekende Jaren bezig om deze complexe geschiedenis van de kerkelijke betrokkenheid bij de ontwikkelingssamenwerking verder in kaart te brengen.
| In deze beeldrubriek in samenwerking met het Katholiek Documentatiecentrum Nijmegen (KDC) staat het Rijke Roomse erfgoed centraal. |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
