<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Verdieping

Geestelijke Communie: Christus ontmoeten in ongewone tijden

Michel Hagen 19 maart 2020
image
Niet alleen in de kerk, ook thuis kan gebeden worden om de geestelijke Communie. Foto: Jeremy Yap - unsplash.com

Nu de publieke Missen zijn opgeschort, worden we vaak gewezen op de mogelijkheid van de geestelijke Communie. Wat houdt die in? Hoe kunnen we Christus in deze ongewone tijden toch gewoon ontvangen?

Wat is de geestelijke Communie? Daarvoor moeten we eerst nagaan wat de Communie is. Ik herinner me uit mijn jeugd dat vijf minuten voor de Mis van acht uur de Communie werd uitgereikt aan hen die niet konden blijven voor de Mis. Wij gingen daar soms naar toe. Met enkele gebeden werd deze ritus ingeleid en we werden geacht na de Communie nog even te blijven voor de dankzegging. Daarna begon dan de ochtendmis.

Het mysterie van Christus’ aanwezigheid

In die jaren werden de consecratie en de Communie duidelijk gezien als de belangrijkste delen van de Mis. Bij de consecratie stond het offer van Christus centraal, bij de Communie de vereniging, de eenwording met Christus en het gevoed worden door Hem.

Het Tweede Vaticaans Concilie herinnerde ons eraan dat er een Tafel van het Woord en een Tafel van de Eucharistie zijn. Het mysterie van Christus’ aanwezigheid in de liturgische en de sacramentele tekenen loopt door heel de Eucharistieviering heen, vanaf de binnenkomst van de priester tot en met de zegen en zending.

Vereniging met Christus

Wanneer we spreken over de geestelijke Communie, is het dus goed om die niet alleen te betrekken op het moment van het ontvangen van de Communie, maar op de hele Eucharistieviering, inclusief de Dienst van het Woord en het eucharistisch gebed. De vereniging met Christus, de mystieke eenwording begint al met het ons openstellen voor zijn aanwezigheid en zijn Woord.

De geestelijke Communie veronderstelt een diep innerlijk verlangen om met Christus verbonden te zijn, een verlangen dat vervulling vindt in de viering van de Eucharistie. Toen rond 1420 Thomas a Kempis’ boekje De Navolging van Christus bekend werd, bestond de gedachte aan de geestelijke Communie al.

Thomas a Kempis

Thomas schrijft erover: “Maar als iemand wettig verhinderd is, zal hij altijd de goede wil en de vrome bedoeling hebben te communiceren en zo zal hem de vrucht van het heilig Sacrament niet ontgaan. Want iedere vrome gelovige kan op ieder uur van de dag in een geestelijke Communie tot Christus naderen en dat zonder enige weerhouding.”

“De geestelijke Communie begint al bij het lezen van het Evangelie, bij het innerlijk en stil gebed, bij het verlangen naar de Mis, bij de tafel van het Woord en bij de tafel van de Eucharistie”

Thomas a Kempis staat in een traditie die al begint bij Willem van Saint Thierry (ca. 1075 – 1148). In zijn boek Hij ziet dat wij ons aftobben en komt op ons toe trekt Piet Stevens een lijn via Meister Eckhart (1260 – 1328) en Johannes Tauler (ca. 1300 – 1361) naar Thomas a Kempis (ca. 1380 – 1471).

De geestelijke Communie in vergetelheid

De geestelijke Communie raakte halverwege de vorige eeuw in de vergetelheid. Destijds werd de aandacht verlegd van Consecratie en de Communie naar samenkomen rond het ‘breken en delen’, uitwerkend in naastenliefde door te delen met elkaar.

Dat had gevolgen voor de devotie en de eerbied waarmee mensen te Communie gingen. Niet de verbondenheid met Christus en de geestelijke voeding stonden centraal, maar het teken van het breken en delen en de oproep tot sociale actie. En wanneer de verbondenheid met Christus weinig aandacht krijgt, verdwijnt de geestelijke Communie uit de aandacht, omdat die juist op die verbondenheid is gericht.

Geestelijke Communie en praktische naastenliefde

Nu het coronavirus delen van het maatschappelijk en kerkelijk leven lam legt, vragen de Nederlandse bisschoppen opnieuw aandacht voor de geestelijke Communie. In een gebedskaart nodigen zij mensen uit naar de kerk te komen voor aanbidding en daar ook houdbare levensmiddelen af te geven voor de voedselbank: zo komen de geestelijke Communie en de praktische naastenliefde bij elkaar.

Het gebed op de kaart kan niet alleen in de kerk, maar ook thuis gebeden worden, bijvoorbeeld bij het volgen van de Mis op tv of via internet. Zo kan iedereen zijn hart en geest richten op Christus, Hem geestelijk omhelzen en zich innerlijk met Hem verenigd weten. Zo groeit ook het innerlijk verlangen om zijn liefde door te laten stromen naar de naasten. Of dat nu via de Vastenactie gaat of door iets te doen voor een buur die slecht ter been is: als Gods liefde maar doorgaat.

Verlangen naar de Mis

De geestelijke Communie begint al bij het lezen van het Evangelie, bij het innerlijk en stil gebed, bij het verlangen naar de Mis, bij de tafel van het Woord en bij de tafel van de Eucharistie.

Thomas a Kempis schreef het al: “Gij hebt mij, zwakkeling, uw heilig Lichaam gegeven tot herstel van ziel en lichaam en voor mijn voeten een lamp gesteld, dat is uw Woord (Psalm 118,105). Zonder deze twee zou ik niet goed kunnen leven; want Gods Woord is licht voor mijn ziel en uw Sacrament is Brood voor het leven. Deze kunnen ook uw twee tafels worden genoemd: aan weerszijden geplaatst in de schatkamer van uw Kerk.”

De Heer ontvangen

In de geestelijke Communie mogen we dus ook nu de Heer ontvangen, en uitzien naar het moment dat we weer ‘gewoon’ te Communie kunnen, nu dat ineens niet meer zo ‘gewoon’ is.

Michel Hagen is pastoor in het bisdom Rotterdam en columnist van Katholiek Nieuwsblad.

De gebedskaart van de Nederlandse bisschoppen is hier te downloaden.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.