| Ontkerkelijking, een overvolle agenda en gedoe in de parochie: het leven van de Nederlandse priester gaat niet altijd over rozen. Voor een aantal van hen wordt de druk zo groot dat ze emotioneel en fysiek uitgeput raken. In een korte serie interviews vertellen priesters het verhaal van hun burn-out. |
Kort voor de kerstlockdown van 2021 brak er iets in priester Jan-Jaap van Peperstraten (45). Alsof de coronatijd een genadeklap had gegeven na een jarenlange opbouw van stress. “Ik had toen bijna twee jaar op eieren gelopen. Het ging niet meer. Ik moest de moed erin houden, maar ik had geen moed om erin te houden. Dat was de breuk, daar begon mijn burn-out.”
Toch ziet Van Peperstraten, die inmiddels zeven jaar priester is, de oorsprong van zijn burn-out zelfs al vanaf zijn diakenwijding. Zijn eerste benoeming was in 2015 in Heemstede, een complexe parochie. Van Peperstraten werd kapelaan in een middelgrote stad met twee parochies, waarbij het fusieproces maar niet van de grond kwam door tegenstand van een groep parochianen.
“Achteraf gezien draaide ik op pure crisisenergie”
Tweet dit!
De jonge priester worstelde ook met het stellen van grenzen. “Als je pas gewijd bent, ga je niet direct piketpaaltjes slaan. Je wilt vanuit je roeping klaarstaan voor de mensen. Inmiddels communiceer ik veel duidelijker over wat ik wel en niet kan.”
In het najaar van 2019 werd Van Peperstraten benoemd in de Sint Dominicusparochie In Alkmaar, zijn huidige parochie. Tegelijkertijd ging zijn gezondheid steeds meer achteruit: Van Peperstraten woog op een gegeven moment 110 kilo. “Tot mijn wijding sportte ik veel. Na mijn wijding heb ik er bijna niks meer aan gedaan. En terugkijkend kan je wel zeggen dat dit ook al duidelijke signalen waren. Ik zat al op het randje.”
In 2020 brak de pandemie los. Van Peperstraten werd regelmatig gebeld voor ziekenzalvingen in het ziekenhuis. De priester moest een speciaal pak aan om besmetting te voorkomen en moest de quarantaineafdeling van het ziekenhuis in. “Ik vond het doodeng. Ik weet nog dat ik dacht: ‘Ik durf dit niet’, maar de zuster is heel dapper en die loopt er gewoon binnen. Achteraf ben ik blij dat ik er voor mensen kon zijn, dat ik de genade kreeg om die drempel over te gaan. Maar achteraf gezien draaide ik op pure crisisenergie.”
Een korte tijd later ging Van Peperstraten naar de huisarts voor andere klachten. De priester zat er naar eigen zeggen “als een opgewarmd prakje bij”. Hij voelde zich lusteloos en kon zich nergens toe zetten. De huisarts verzocht hem dringend om het wat rustiger aan te doen. Maar het was toen al te laat. “Ik had op dat moment niks meer kunnen doen om mijn burn-out tegen te houden.”
Het was half januari 2022 toen de situatie steeds meer verslechterde. Van Peperstraten had naar zijn gevoel niets positiefs meer te zeggen, was snel geïrriteerd en had weinig geduld met parochianen. “Ik maakte het ook direct heel persoonlijk. Je hebt niet meer het relativeringsvermogen om dingen op afstand te houden, die afstand was er niet meer. Ik was helemaal doorgeslagen.”
De priester liep toen al een aantal maanden bij de psycholoog, maar voor andere problemen. “Hij had direct al door wat er met mij aan de hand was. Op een gegeven moment zei hij: ‘Waarom meld je je niet gewoon ziek?’. Ik sloeg toen echt op tilt, ik werd er letterlijk misselijk van. Ik kon me helemaal niet ziekmelden, ik moest alles draaiende houden.”
“Als ik roofbouw op mijzelf pleeg, ben ik niet duurzaam bezig”
Tweet dit!
Tijdens dat consult viel het kwartje. “Plonk. Daar zat ik dan, verbijsterd in mijn stoel”. ‘Ik zou me maar ziekmelden als ik jou was’, adviseerde de psycholoog hem dringend, voor minstens twee weken. “Hij wist natuurlijk ook wel dat het langer ging zijn dan twee weken, maar ik moest over die drempel.”
In de dagen die daarop volgden, ging Van Peperstraten “als op de glijbaan naar beneden”. Hij kon op een gegeven moment niets meer, zowel psychisch als fysiek, zelf niet meer het gebruikelijke fietsrondje langs het Markermeer. “Ik was volledig uitgeput. Dit heeft een half jaar geduurd, ik lag er compleet uit.”
Van Peperstraten ging in het najaar van 2022 weer voorzichtig aan de slag. Sinds september 2023 is hij weer volledig aan het werk. Zijn burn-out heeft hem tot nieuwe inzichten gebracht.
“Ik gaf corona de schuld. Dat was de meest behapbare verklaring voor mensen. Maar de problemen lagen dieper. Corona heeft alles zichtbaar gemaakt.” De priester weet nu: “Als ik roofbouw op mijzelf pleeg, ben ik niet duurzaam bezig. Ik heb al een keer alles gedaan. En dat liep niet goed af.”
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit artikel is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad van deze week. Vrijblijvend kennismaken met onze weekeditie? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
