De beelden van tientallen doodskisten met overleden coronapatiënten in zijn kerk gingen de hele wereld over. Tijdens de piek van de epidemie in Bergamo -de hardst getroffen stad in Italië- bood pastoor Mario Carminati honderden coronaslachtoffers een waardige tijdelijke rustplaats aan.
Op de IC van het Paus Johannes XXIII-ziekenhuis in Bergamo liggen sinds afgelopen woensdag geen coronapatiënten meer. Een paar maanden eerder was de afdeling compleet overbelast, net als alle mortuaria, crematoria en begraafplaatsen in de stad. Het was het moment waarop het provinciale bestuur van Bergamo contact zocht met pastoor Mario Carminati (63), met de vraag of hij een plaats wist voor honderden doodskisten met overleden coronapatiënten, die op dat moment nergens naar toe konden.
De priester twijfelde geen moment. In een maand tijd rustten zo’n 270 doodskisten tijdelijk in zijn Jozefkerk, in afwachting om weggevoerd te worden naar crematoria in andere Italiaanse steden en regio’s. Ze belandden in die beruchte legertrucks die ze in een lange colonne weg zouden voeren uit het epicentrum van de corona-uitbraak in Italië.
Nu het leven in Bergamo weer op gang is gekomen en het ergste achter de rug lijkt, blikt Don Mario terug op de twee moeilijkste maanden uit zijn leven.
“Het was alsof je in een droom leefde. Wekenlang heerste er een doodse stilte in de stad. Het enige geluid was dat van de ziekenwagens. De telefoon ging continu, mensen belden om te vertellen dat er iemand was overleden. Soms kreeg ik tien van die telefoontjes per dag. Daar waren ook mensen tussen die ik persoonlijk kende, die actief waren in de parochie. Een zong in het koor, de ander maaide het gras. Ze zijn allemaal heengegaan.”
De crematoria in Bergamo konden zo’n 25 crematies per dag aan, aldus Carminati, maar er was een moment dat er honderd mensen per dag gecremeerd moesten worden. Er bleven dan 75 doodskisten achter, die nergens naar toe konden. En deze situatie duurde dagen, waardoor het aantal kisten dat niet weggevoerd kon worden maar bleef groeien.
De piek was tussen 20 en 22 maart, zegt de priester. Toen lagen er 76 kisten in zijn kerk. Ze werden uiteindelijk buiten de regio gebracht om gecremeerd te worden, sommige zelfs zeshonderd kilometer verderop. Daarna werd de as teruggezonden naar de familieleden. De noodsituatie hield ongeveer een maand aan, van medio maart tot Pasen.
Waar al deze mensen precies vandaan kwamen, weet Carminati niet. Maar ook hun familieleden hebben nooit geweten dat hun dierbaren in de Jozefkerk hebben gelegen. “Dat deed men om te verhinderen dat ze hen kwamen opzoeken”, zegt de pastoor. “Met zo’n tachtig doden in de kerk, zouden er te veel mensen bijeenkomen. Daarnaast waren veel van de familieleden nog in quarantaine.”
De priester had het gevoel dat overledenen op een of andere wijze aan hem en de andere priesters uit zijn team werden toevertrouwd. Ze plaatsten bloemen en een kaars bij elke kist, en zegenden die één voor één voordat de militairen ze meenamen.
De beslissing om zijn Jozefkerk beschikbaar te stellen, nam Carminati omdat het hem niet gepast leek om de doden onder te brengen in een magazijn of een schuur. Pas achteraf besefte hij dat de heilige Jozef ook de patroon is van een goede dood.
“Dit waren geen goederen die verkocht moesten worden”, zegt hij. “Het waren levens, mensen met een verhaal, die arm zijn, omdat ze alleen zijn gestorven in de ziekenhuizen. Ze werden soms noodgedwongen zonder kleding in lakens in de doodskisten gelegd. Hun familieleden wisten niet eens waar ze waren. Wij hebben besloten om ze op te vangen in het Huis van de Heer. Dat was een betere plaats.”
Zijn parochie in Seriate, vlak buiten Bergamo, werd ook keihard getroffen door Covid-19. In twee maanden verloor pastoor Carminati maar liefst 195 parochianen aan corona, terwijl er normaal gezien jaarlijks zo’n 180 sterven. Alleen al in maart stierven 145 van hen. Om een beeld te geven: tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelden 116 inwoners van Seriate. Carminati: “De afgelopen periode was een bloedbad. Tientallen doden per dag, gedurende een hele maand.”
Op een zaterdagavond overleed een vrijwilliger uit zijn parochie in het ziekenhuis. De priester herinnert het zich nog goed: het was het tiende telefoontje op die dag, waarmee hij vernam dat er iemand was overleden. Maar deze keer hing er geen familielid aan de lijn, maar een verpleegkundige.
Hij had een boodschap voor hem, afkomstig van de man die net was was overleden. De parochiaan had gevraagd of Carminati iets aan zijn vrouw wilde door geven. De boodschap luidde: “Vertel mijn vrouw dat ik altijd van haar heb gehouden, en nog steeds veel van haar hou.”
“Ik heb toen zijn vrouw gebeld om dit aan haar door te geven”, vertelt Carminati, nog altijd ontroerd over het voorval. “Het was enerzijds een trieste boodschap, maar ook een hoopvolle.”
Volgens hem heeft de Kerk van Bergamo stand gehouden tijdens de “tsunami” die tussen februari en mei op haar af kwam. Dat was niet zonder prijs: in de ‘hel van Bergamo’ overleden 25 priesters van het bisdom aan de gevolgen van corona, terwijl er normaal jaarlijks zo’n twintig sterven. Het waren niet alleen oudere priesters die in verzorgingshuizen woonden, zegt Carminati. Sommigen van hen waren nog werkzaam als pastoor.
“Die mensen hield stand in de storm, ondanks de angsten en de risico’s. De mensen hebben dit begrepen. Het was een teken van een aanwezigheid. Veel mensen hebben ons bedankt omdat we niet zijn gevlucht. Aan het begin van de crisis zei ik zei tegen mijn priesters: ‘We kunnen nu niet weggaan. Als dit over is, moeten we onszelf nog in de spiegel durven aankijken.’”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
