Op 1 december werd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen het Laudato Si’-Instituut geopend, een initiatief van de universiteit en denktank Socires. Het instituut met leerstoel moet het gedachtegoed van de klimaatencycliek Laudato si’ uitdiepen. Volgens Jos van Gennip, medeoprichter van Socires, valt daar nog veel te winnen.

Op academisch en wetenschappelijk niveau wordt al veel gedaan rond klimaat. Wat onderscheidt het instituut?

“Het instituut richt zich op het centrale thema van de gelijknamige pauselijke encycliek, namelijk de integrale ecologie. Daarmee wordt allereerst een nadrukkelijk verband gelegd tussen het milieuvraagstuk en het vraagstuk van de menselijke armoede. De paus pleit ook voor de verspreiding en verdieping van een ‘theologie van de schepping’: een andere benadering van de aarde en alles wat daar leeft. Je mag de vruchten van de schepping gebruiken, maar je moet ook zorgen dat het dragend vermogen van de aarde intact blijft. Wij mensen hebben een band, een verbond, met alle levende wezens.”

Wat moet het instituut concreet bereiken?

“Wat ik beschrijf vraagt niet alleen van de politiek of van de economie een cultuuromslag, maar van ons allen, ook persoonlijk. Daar moet het instituut aan bijdragen. Zorg voor het klimaat is niet alleen een kwestie van technologische innovaties, maar ook van persoonlijke bekering, maatschappelijke initiatieven en samenwerking. Het onderbouwen van die stelling en het scheppen van begaanbare perspectieven is daarvoor noodzakelijk. Daar hoort ook de dialoog tussen de grote wereldgodsdiensten bij.”

Dat klinkt alsof het instituut zich op een behoorlijk grote doelgroep richt. Hoe wil het instituut die mensen bereiken en overtuigen?

“De doelgroep van het instituut – op de eerste plaats de studenten aan de universiteit – zijn niet alleen katholieken. In navolging van wat paus Franciscus zegt, worden “alle mensen van goede wil” aangesproken. En dan gaat het ook om de vele burgers die wel voelen dat een voortzetting van onze consumptiegerichte levensstijl en de belasting van natuur en milieu niet langer houdbaar zijn. Sommigen uiten dat door een actieve betrokkenheid bij de klimaatbeweging, maar velen willen op een andere manier hun zorgen en onrust vertalen. Veel burgers zijn nog op zoek naar hun eigen manier om te breken met een ‘cultuur van onverschilligheid’.

De uitwerking hiervan vertaalt zich op vele gebieden: de agenda van die ommekeer is tevens de werkagenda van het instituut. Is er een andere benadering mogelijk dan het van bovenaf uitrollen van interventies zonder de mensen er zelf bij te betrekken, of het alleen maar wachten op technische doorbraken, of een andere politiek? Die zaken zijn ook nodig, maar bijna altijd wordt voorbijgegaan aan de onderliggende factoren die tot de huidige ontsporing leiden. Ook de noodzakelijke spirituele verandering moet daarbij duidelijk aandacht krijgen.”