Gezinnen krijgen heel wat voor hun kiezen. Van ouders wordt verwacht dat ze beiden volop betaald werk doen én hun kinderen goed opvoeden. Het is de hoogste tijd voor een minister van Gezinszaken die het beleid coördineert. Daar hebben gezinnen én de samenleving baat bij.

Hoe je het ook wendt of keert, alles start thuis, in het gezin. Daar krijgen kinderen de basis voor het leven mee: ze leren spelen, delen, vergeven, teleurstellingen verwerken, troosten, geduld en meer. Als samenleving willen we dat kinderen in een veilige omgeving opgroeien en dat zij voldoende kansen krijgen om evenwichtige en verantwoordelijke burgers te worden. Het gezin is dus van onschatbare waarde voor de hele samenleving.

Je zou verwachten dat de overheid er alles aan doet om het gezin te steunen zodat het de lasten en verantwoordelijkheden kan dragen om die veilige en stabiele haven te zijn.

Minister van Gezinszaken nodig

Juist de veiligheid van het gezin zelf staat echter al jaren op de tocht. Door versnippering van beleidsterreinen over verschillende ministeries is er geen overzicht en dus ook geen samenhangend beleid om het gezin de beste versie van zichzelf te laten zijn. Daarom heeft Nederland een minister van Gezinszaken nodig, die ervoor zorgt dat zaken als onder meer woningnood, jeugdhulp en armoede in gezinnen gecoördineerd worden aangepakt.

Enkele basisbehoeften om dat veilige thuis te kunnen zijn, zijn dat je kunt wonen, kunt voorzien in je levensonderhoud, kunt zorgen voor je kinderen en eventueel mantelzorg kunt verlenen.

Desastreuze gevolgen

De verantwoordelijkheid voor beleid rondom deze basisbehoeften ligt nu bij Binnenlandse Zaken (wonen), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (armoede), Volksgezondheid, Welzijn en Sport (jeugdzorg) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (onderwijs). Er is geen vast overlegorgaan dat overziet hoe beleid, regels en maatregelen vanuit die ministeries gezinnen raken. De gevolgen zijn soms desastreus, zoals we onder meer zagen in de toeslagenaffaire.

De basisbehoeften staan al jaren zwaar onder druk en daarmee gezinnen zelf. Als startend gezin een woning vinden, is een lijdensweg, de armoede neemt toe, en rapport na rapport luidt de noodklok over de mentale gezondheid van onze jeugd.

In 2022 berekende het Centraal Planbureau dat 7,5% van de bevolking (bijna 1,3 miljoen mensen) in 2023 in armoede zou leven. 9,4% van alle kinderen in Nederland (306.000 kinderen) wordt hierdoor getroffen. In allerijl trok het kabinet extra geld uit voor voedselhulp en om menstruatiearmoede te bestrijden. Een mooi gebaar, zeker, maar het zijn tijdelijke lapmiddelen.

Jeugdzorg is inmiddels een hoofdpijndossier voor staatssecretaris Van Ooijen (VWS). Hij heeft flinke bezuinigingen aangekondigd én een maatschappelijk debat over de vraag of ouders wel zo vaak gebruik moeten maken van de jeugdzorg. In twintig jaar tijd nam het aantal jongeren dat jeugdhulp of -zorg ontvangt, toe van 1 op 27 naar 1 op 7 (in sommige gemeenten is dit zelfs 1 op 5).

De druk opgevoerd

Onlangs lanceerde de overheid weer een campagne om vrouwen meer te laten werken om de krapte op de arbeidsmarkt terug te dringen. Maar er is niet veel animo voor. Vrouwen kiezen ervoor in deeltijd te werken, zeker wanneer ze moeder worden.

Keer op keer wordt de druk op gezinnen opgevoerd. Zij ervaren keuzestress, krijgen burn-out klachten, moeten te veel organiseren, voelen zich kwetsbaar op de woning- en de arbeidsmarkt (vanwege de vele tijdelijke contracten), zien zich geconfronteerd met hoge verwachtingen voor henzelf en hun kinderen en hebben moeite werk en zorg (voor de kinderen en mogelijk hun eigen ouders) te combineren.

Het mag langzaamaan duidelijk zijn dat onze samenleving er echt baat bij zou hebben als de politiek de maatschappelijke druk op het gezin verlicht, zodat het die veilige en stabiele haven kan zijn voor ouders en kinderen. Hoogste tijd dus voor een minister van Gezinszaken die de lasten en verantwoordelijkheden van het gezin serieus neemt en zich inzet voor een samenhangend gezinsbeleid.

 Yvonne Koopman is journalist, moeder, en voorzitter van gezinsplatform.nl, de initiatiefnemer van de Week van het Gezin, die plaatsvindt van 8 t/m 15 mei.