Voetbal wordt vaak omschreven als een ‘nieuwe religie’ vanwege het rituele karakter en de saamhorigheid die het spel biedt. Daar liggen kansen voor de Kerk, want de samenleving blijft op zoek naar gebruiken en verhalen die steun en troost bieden.
Bij de voetbalwedstrijd tussen Sparta Rotterdam en Almere City van 5 november werden de relativiteit én de relevantie van de ‘belangrijkste bijzaak van het leven’ aangetoond in een eerbetoon aan Spartasupporter Dennis de Graaf. Deze fanatieke supporter verongelukte een week eerder op dertigjarige leeftijd. De supportersgroep nam het initiatief om bij de volgende thuiswedstrijd een eerbetoon te verzorgen.
In de dertigste minuut stonden de tienduizend aanwezige voetbalfans op voor een applaus dat een minuut lang aanhield. Er verscheen een metersgroot spandoek met de tekst: “Dennis rust zacht” en een regel uit een van de bekendste Spartagedichten van Jules Deelder: “Als Spartaan zijn wij geboren”. Ook de fans van Almere toonden een spandoek waarmee zij de nabestaanden sterkte wensten.
“Wanneer mensen ervaren welke rituelen door de eeuwen heen al troosten, zijn ze verrast”
Tweet dit!
Na deze minuut begon de harde kern de voetbalevergreen You’ll never walk alone te zingen. Het hele stadion zong mee en er werden fakkels ontstoken. Het voetbal zelf was even niet belangrijk, maar tegelijkertijd bleek het belang van de verbinding die voetbal met zich meebrengt.
Voetbal wordt vaker omschreven als een soort nieuwe religie. De rituelen bij Sparta, en dit zal voor iedere club gelden, doen bijna liturgisch aan. Bij de opkomst van de spelers zingen alle supporters staand het clublied. De vergelijking met het begin van een viering komt dan snel op. De wedstrijd zorgt voor een bepaalde saamhorigheid die ook in de kerk voelbaar is.
Het eerbetoon aan Dennis de Graaf en de gedachten aan voetbal als ‘religie’ doen denken aan hoe de samenleving omgaat met verlies en religiositeit. Rouw wordt steeds meer een gedeelde ervaring. Duidelijk kwam dit naar voren in 2004 bij de uitvaart van André Hazes. Duizenden fans voegden zich bij de nabestaanden in de ArenA. Ook zien we het bij een stille tocht na een aangrijpend overlijden of bij het delen van momenten van verdriet op sociale media.
Hierbij is het opvallend dat de Kerk en het geloof steeds verder op de achtergrond verdwijnen. Door de secularisatie verliezen we als gemeenschap de ‘grote verhalen’ die troosten en de religieuze taal om onze emoties onder woorden te brengen.
Tegelijkertijd vinden de oude rituelen die voor kerkgangers nog zo vertrouwd zijn, hun weg buiten de kerkgebouwen. Het ontsteken van kaarsen en bezinnende momenten van gedeelde stilte voorzien in een vraag naar spiritualiteit die in de maatschappij steeds sterker aanwezig lijkt. Deze ontwikkeling biedt kansen voor de Kerk. Wanneer mensen ervaren wat het gelovig leven kan bieden en welke rituelen door de eeuwen heen al troosten, zijn ze verrast. Dan doet wat wij in de kerk doen opeens modern aan.
De ervaring is dat geloofsgenoten zich zorgen maken over de religieuze sprakeloosheid bij kinderen en kleinkinderen. Het aantal kerkelijke uitvaarten loopt hierdoor terug, want men wil de nabestaanden niet lastigvallen met de ‘verplichte kerkgang’. Dat die vertrouwde rituelen veel waarde hebben, weet men eigenlijk niet meer. Zo gooit men een prachtige schat overboord. Als Kerk en als geloofsgenoten kunnen wij daarin aan verwachtingsmanagement doen. Door met elkaar te spreken over het naderende afscheid en de mogelijkheden uit te wisselen. Er is vaak meer mogelijk dan in eerste instantie verwacht wordt.
De religieuze uitvaart biedt namelijk een prachtig kader om het afscheid vorm te geven. Door samen te zingen of je te laven aan religieuze melodieën ontstaat er een moment van saamhorigheid. Bij het ontsteken van licht kunnen we ervaren dat de duisternis verdwijnt. Bij het samen bidden krijgt de sprakeloosheid nieuwe woorden en door de Schrift te openen en God zo zelf aan het Woord te laten, klinkt de troost die Hij ons voorhoudt: het geloof dat de dood het laatste woord niet heeft.
Sander Verschuur is parochievicaris van de Heilige Theresia van Ávilaparochie in Dordrecht en omstreken.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
