Afrikaanse vrouwelijke theologen bogen zich onlangs over het vraagstuk van vrouwelijk leiderschap in de Kerk. Vrouwenwijding stond niet op de agenda – wel werd geopperd om de mogelijkheid van vrouwelijke kardinalen te onderzoeken.
Slechts drie procent van de katholieke vrouwen heeft een leidinggevende functie in de Kerk. Vrouwelijke religieuzen en leken kwamen tussen 7 en 11 maart bijeen in de Keniaanse hoofdstad Nairobi voor een internationaal congres van vrouwelijke theologen, waar de vraag centraal stond hoe dat cijfer omhoog gekrikt zou kunnen worden.
Hoewel de mogelijkheid tot de wijding van vrouwen vaak ter sprake kwam tijdens de bijeenkomst, benadrukte de meerderheid van de vrouwen dat dit niet het onmiddellijke aandachtspunt was.
In plaats daarvan waren ze meer bezig met de vraag hoe de Kerk aan de slag kan met de obstakels die ervoor zorgen dat de stem van vrouwen niet of te weinig gehoord wordt. De aanwezigen spraken daarbij over zowel de Afrikaanse als de Vaticaanse context.
De Congolese zuster Josée Ngalula, lid van de Internationale Theologische Commissie van het Vaticaan, heeft wel een idee hoe deze ongelijkheid aangepakt kan worden. “Waarom geen vrouwelijke kardinalen?” vraagt ze zich af.
Dat is volgens haar geen wild plan, maar een terugkeer naar de kerkelijke traditie waarin zelfs leken kardinaal kunnen worden gemaakt, aangezien de rol van de kardinaal bestaat uit het adviseren van de paus.
“Je hoeft geen priester of bisschop te zijn om kardinaal te worden.”
Tweet dit!
“Vrouwen zijn de meerderheid in de Kerk, leken zijn de meerderheid in de Kerk en hier in Afrika zijn jongeren de meerderheid in de Kerk”, zegt ze. “En dan zie je dat die drie categorieën rond de paus niet vertegenwoordigd zijn: geen leken, geen vrouwen, geen jongeren.”
“Als we naar de geschiedenis van de Kerk kijken, hoef je om kardinaal te worden niet het sacrament van de priesterwijding te hebben ontvangen. Je hoeft geen priester of bisschop te zijn om kardinaal te worden”, zegt Ngalula.
In 2013 gaf pater jezuïet Frederico Lombardi, voormalig directeur van het persbureau van de Heilige Stoel, aan dat het zowel “theologisch als theoretisch mogelijk” is om vrouwen kardinaal te maken. “Het kardinaalschap is een van die rollen in de Kerk waarvoor je theoretisch gezien niet gewijd hoeft te zijn”, verklaarde hij.
Ngalula stelt dat de verkiezing van vrouwen of lekengelovigen tot kardinalen moet gebeuren op basis van hun competentie, wijsheid en dienstbaarheid, omdat het niet de sacramenten zijn die de paus adviseren, maar “de wijsheid en de ervaring die adviseren”.
De deelnemers van het congres pleitten verder voor het opnieuw bestuderen van de hiërarchische structuur van de Kerk ten gunste van synodaliteit, om ervoor te zorgen dat de stem van vrouwen wordt gehoord. Zuster Teresa Okure uit Nigeria pleitte voor een herwaardering van de fundamentele leer van de Kerk als middel om de bestaande hiërarchie te ontmantelen.
“Als we strijden tegen klerikalisme, moet het er niet op lijken dat als vrouwen betrokken willen zijn bij de besluitvorming in de Kerk, ze gewijd moeten worden.”
Tweet dit!
“We moeten het gesprek beginnen vanuit de hiërarchie van de Kerk”, aldus zei de Nigeriaanse theologe. “Hiërarchie en synodaliteit zijn tegenstrijdige begrippen. We moeten de hiërarchie, die niet het Evangelie is, ontmantelen en teruggaan naar de fundamenten van de Kerk, zoals synodaliteit suggereert.”
Een van de weinige Afrikaanse vrouwelijke afgevaardigden op de synode over synodaliteit van afgelopen oktober waarschuwde dat de zoektocht naar ruimte voor de vrouwelijke stem in de Kerk niet verward moet worden met een strijd voor wijding.
“Als we strijden tegen klerikalisme, moeten we oppassen dat het er niet op lijkt dat als vrouwen gehoord willen worden en betrokken willen zijn bij de besluitvorming in de Kerk, ze gewijd moeten worden”, aldus Nora Monterah.
De conferentie onderstreepte de centrale rol van vrouwen als hoeksteen van de Kerk, die volledig in staat zijn om hun perspectieven te verwoorden. De aanwezigen riepen de Kerk op om de synodaliteit te omarmen, vrouwen in de marge te beschermen, hun beproevingen te erkennen en hun emancipatie te bevorderen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
