De voorlopige overeenkomst tussen China en het Vaticaan over bisschopsbenoemingen heeft wat resultaat opgeleverd, maar de balans is na vier jaar “niet erg indrukwekkend”. Dat zegt de Vaticaanse ‘buitenlandminister’ Paul Gallagher in een interview met America Magazine.
De overeenkomst werd in september 2018 gesloten en in oktober 2020 verlengd. Binnenkort loopt die tweede termijn af.
Paus Franciscus heeft al aangegeven opnieuw een verlenging te willen, al vindt hij de overeenkomst niet ideaal: een diplomatiek spel van geven en nemen leidt zelden volledig tot de gewenste uitkomst, zo zei hij onlangs in een interview.
Gallagher zegt, net als de paus, te streven naar verlenging met een beperkte termijn. Gevraagd naar zijn oordeel over de resultaten tot nu toe, merkt hij op: “De balans is, denk ik, niet erg indrukwekkend.”
Net als de paus benadrukt hij dat er wel enig resultaat geboekt is: onder de overeenkomst zijn tot nog toe zes bisschoppen benoemd, “met enkele andere benoemingen op komst”.
Volgens Gallagher had er meer uit kunnen komen, maar gooide de coronapandemie roet in het eten: er zijn sinds de laatste verlenging geen online of offline bijeenkomsten geweest tussen de delegaties van China en de Heilige Stoel.
“De hoop is dat we in de nabije toekomst een bijeenkomst kunnen realiseren”, aldus de aartsbisschop. Volgens Gallagher leeft bij beide partijen het verlangen om uiteindelijk te komen tot een ontmoeting tussen de paus en de Chinese president Xi Jinping.
De vraag wie er in China bisschoppen mag benoemen – de Kerk of de overheid – is van oudsher het grootste strijdpunt tussen beide partijen, maar het is zeker niet het enige.
Een succesvolle uitvoering van de huidige overeenkomst kan volgens Gallagher helpen om het vertrouwen tussen beide partijen te versterken. Dan zouden ook op andere thema’s harde afspraken gemaakt kunnen worden.
Een ervan is de opening van een kantoor van de Heilige Stoel in Beijing. China en de Heilige Stoel hebben sinds 1951 geen formele diplomatieke relaties meer.
Een ander pijnpunt, dat overigens niet in het interview ter sprake komt, is de druk op religieuze gemeenschappen in China om zich nationaal te organiseren en zich te conformeren aan standpunten van de communistische partij.
Die druk was er sinds de communistische machtsovername in 1949 altijd al, maar is onder Xi de afgelopen jaren weer fors toegenomen.
Om die reden is de ‘Chinadeal’ ook niet onomstreden: volgens critici heeft het Vaticaan zich daarmee overgeleverd aan de grillen van Beijing, zonder er echt iets voor terug te krijgen.
Van Vaticaanse kant is daarentegen benadrukt dat de deal de kloof tussen ‘ondergrondse’, Romegetrouwe, en de door de staat erkende ‘bovengrondse’ katholieken kan helpen dichten. Ook pastorale zorgen spelen een rol: sommige Chinese bisdommen hadden al jaren of zelfs decennia geen bisschop meer.
De oordeelsvorming over de deal wordt nog bemoeilijkt doordat de tekst van de overeenkomst slechts in zeer kleine kring bekend is. Gevraagd waarom, antwoord Gallagher diplomatiek: al bij het begin van de onderhandelingen zou “met algemene instemming” tot niet publiceren zijn besloten.
Dan is er het nieuws dat de regime-kritische kardinaal Joseph Zen komende maand niet naar het Vaticaan kan komen voor de creatie van nieuwe kardinalen. De autoriteiten in Hongkong zouden de recent opgepakte en op borgtocht vrijgelaten emeritus-bisschop zijn reisdocumenten afgenomen hebben.
Over de arrestatie was het Vaticaan “natuurlijk zeer bezorgd”, zegt Gallagher, maar over Zens papieren is hij diplomatiek: “Nou, als hij geen reisdocumenten heeft, kan hij niet reizen.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
