In zijn boodschap voor de VN-klimaatconferentie in Dubai waarschuwt paus Franciscus dat “de tijd dringt” om nog een ommekeer in klimaatbescherming te bereiken. Als dat niet lukt, zal de huidige generatie politici volgens hem straks enkel herinnerd worden om hun gebrek aan daadkracht.

De pauselijke toespraak werd in Dubai voorgelezen door kardinaal Pietro Parolin, de staatssecretaris van het Vaticaan. Paus Franciscus moest vorige week op het laatste moment afzeggen, omdat zijn gezondheidssituatie een reis naar de klimaattop in de weg stond.

“De tijd dringt: meer dan ooit hangt onze toekomst af van de keuzes die we nu maken”, aldus de paus. In zijn boodschap vraagt hij de conferentieleden om te kiezen voor een “cultuur van het leven” en hun verantwoordelijkheid te nemen tegenover de aarde, de armen en de volgende generaties.

‘Groeiend gebrek aan vertrouwen’

In zijn toespraak put paus Franciscus sterk uit zijn recente apostolische exhortatie Laudate Deum, die hij in oktober publiceerde als aanvulling op zijn ‘klimaatencycliek’ Laudato si’ uit 2015. Zo benadrukt hij nogmaals dat het onjuist en onrechtvaardig is om de schuld van klimaatverandering “af te schuiven” op de armen of op landen met hoge geboortecijfers.

Ook afkomstig uit Laudate Deum is zijn pleidooi voor multilateralisme als uitweg uit de klimaatproblematiek. Alleen als landen internationaal samenwerken voor een gemeenschappelijk doel – wat de betekenis van multilateralisme inhoudt – kan het klimaattij volgens de paus gekeerd worden.

“In dit opzicht is het verontrustend dat de opwarming van de aarde gepaard gaat met een afkoeling van het multilateralisme en een groeiend gebrek aan vertrouwen binnen de internationale gemeenschap”, merkt paus Franciscus op. “Het is essentieel om het vertrouwen, dat de basis vormt van multilateralisme, weer op te bouwen.”

Oorlog

Dat wantrouwen resulteert in oorlogen zoals in Israël en Palestina en in Oekraïne, ziet de paus. Klimaatzorg en vrede zijn volgens hem nauw met elkaar verweven: “Hoeveel energie verspilt de mensheid aan oorlog? Hoeveel grondstoffen worden er verspild aan wapens die levens verwoesten en ons gemeenschappelijk huis verwoesten?”

Met een verwijzing naar zijn encycliek Fratelli tutti herhaalt de paus zijn oproep om geld dat naar wapens gaat, in een fonds te stoppen dat een einde moet maken aan wereldwijd voedselgebrek. “Laten we ook werken aan de duurzame ontwikkeling van de armere landen en aan de strijd tegen klimaatverandering.”

‘Vooruit, niet achteruit’

De huidige generatie politici moet gehoor geven aan de roep van jongeren en kinderen om een leefbare toekomst, aldus de paus. “Laten we vooruit gaan, niet achteruit.” Hij wijst politici daarbij op niet mis te verstane wijze op hun verplichting om beleid op te stellen dat die roep kan beantwoorden en waarschuwt voor hoe zij herdacht zullen worden als ze daarin falen.

“Uiteindelijk is het doel van macht om te dienen. Het heeft geen zin om je vast te klampen aan een autoriteit die op een dag alleen memorabel zal zijn omdat die niet in staat was om actie te ondernemen toen dat dringend en noodzakelijk was.”

Zonnelied

Tot slot spreekt paus Franciscus de hoop uit dat 2024 het jaar van de doorbraak in internationale klimaatzorg mag zijn. Een “voorteken” ziet hij daarvoor in een gebeurtenis die dan precies achthonderd jaar geleden heeft plaatsgevonden; in 1224 componeerde Franciscus van Assisi namelijk zijn Zonnelied, zijn lofzang op God en de schepping.

“Ook ik, die de naam Franciscus draagt, wil u met de oprechte dringendheid van een gebed deze boodschap meegeven: laten we onze verdeeldheid achter ons laten en onze krachten bundelen”, zo besluit de paus. “Laten we met Gods hulp de donkere nacht van oorlogen en milieuverwoesting achter ons laten om ons om te keren naar de nieuwe wereld.”