In situaties van schrijnend onrecht waarvoor geen gemakkelijke oplossing lijkt te bestaan, kijken mensen graag naar oude bronnen. Het valt niet mee je een houding te geven wanneer mensen kennelijk niet welkom zijn in Nederland, wanneer gezinnen nog moeilijker weer samen kunnen zijn dan voorheen en wanneer wekenlang honderden mensen buiten moeten slapen.
“Wat zegt de Bijbel erover?”, vroeg een journalist me. Daar zou veel over te zeggen zijn, maar in het kort komt het er toch op neer dat de vreemdeling gewoon welkom is.
Als je dat doortrekt, ontkom je er volgens mij niet aan een veel radicalere openheid te bieden dan we nu in de EU doen. Mogen we de buitengrenzen wel dicht houden, voor wie dan ook?
In de Bijbel wisselt op veel plaatsen het perspectief. Bijvoorbeeld: “Vreemdelingen mag je niet uitbuiten of onderdrukken, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte” (Ex. 22,20). Dat betekent een gelijkwaardige behandeling voor iedereen, en zeker voor hen die hun gezinsverband kwijt zijn: “Weduwen en wezen mag je evenmin uitbuiten” (Ex. 22,21).
Je zou het namelijk zelf in die situatie ook graag zo hebben. In het Nieuwe Testament wordt dit nog radicaler verwoordt wanneer Jezus zich vereenzelvigt met de vreemdeling: “Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op” (Mt. 25,35).
Er staat niets over het motief van de vreemdeling, of dat hij in nood verkeert, maar gewoon dat we voor hem moeten zorgen als voor onszelf. Toch hoor je dan meteen ook weer relativerende geluiden, in mijn geval ook van een journalist: “Maar kun je dat wel een op een toepassen op de situatie vandaag?”
“Haal de angel niet uit bijbelse teksten die je leest in het licht van schrijnend onrecht”
Tweet dit!
Ik begrijp die vraag heel goed, en de situatie van het oude Israël is zeker niet zomaar met het Nederland van nu te vergelijken. Toch maakt het me boos wanneer mensen de angel uit dit soort bijbelse passages halen. Er is niets mis met degelijk onderzoek en genuanceerd leren van oude culturen, in tegendeel. Maar de geestelijke boodschap mag daardoor haar scherpte en radicaliteit niet verliezen.
Haal de angel niet uit bijbelse teksten die je leest in het licht van schrijnend onrecht, zo luidt mijn oproep. Want de Schrift is niet alleen een historisch document; ze doet ook een moreel beroep op ons, ook vandaag. Er zijn momenten waarop je heel zorgvuldig naar de historie op zoek moet gaan, maar als we ons eigenlijk dood moeten schamen omdat mensen buiten moeten slapen, is het eerder tijd voor het appèl.
Dat is trouwens niet alleen moreel van aard, maar ten diepste religieus. Ook Jezus, God onder de mensen, werd als klein kind al bedreigd. Jozef werd aangespoord om vluchteling te worden: “Maak je gereed en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte” (Mt. 2,13).
Elke vreemdeling die aanklopt, is een mens die het leven zoekt – het goede leven. Als christen moeten we de oproep serieus nemen om mensen die met hun gezinnen vluchten, een warm welkom te bieden. Elke relativering van die boodschap kan ik moeilijk hebben, en dat wil ik graag zo houden. Laat het gerust schuren – als onze deuren en harten maar opengaan.
Thomas Quartier is benedictijn, Theoloog des Vaderlands en hoogleraar Liturgiewetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
