Ik keek uit nieuwsgierigheid een paar afleveringen van de populaire Netflixserie Wednesday. De serie is mooi aangekleed, de special effects zijn overtuigend en de donkere humor houdt je scherp. De verhaallijn is oké. Wednesday Addams is de dochter van Gomez en Morticia Addams van de bekende Addams family.

Een subtiele suggestie

Omdat ik niets meer kan kijken zonder mijn radar voor eventuele onderliggende agenda’s uit te zetten (of dat positief is of niet laat ik in het midden) hield ik ook hier mijn ogen en oren goed open om het addertje onder het gras te ontdekken.

Ik was verbaasd toen het me langer kostte dan verwacht om tot de conclusie te komen dat er een subtiele suggestie sluimert onder het verhaal vol avontuur, spanning, Gen Z-humor en tienerliefde. En niet alleen in deze serie, maar ook in veel andere films, boeken en kunst. Er komt een vraag bij me op, een vraag die alleen de tijd zal beantwoorden: is het christendom de ‘bad guy’ van de wereldgeschiedenis?

Intolerante christenen

In Wednesday komt Wednesday Addams erachter dat haar voorouder, Goody Addams, in de zeventiende eeuw als heks is verbrand door de fictieve kolonialist en pelgrim Joseph Crackstone. Hij zet zijn medepelgrims op tegen iedereen die ‘abnormaal’ is – “goddeloze wezens”, om precies te zijn – en overtuigt hen ervan dat al deze buitenbeentjes vermoord moeten worden.

Na zijn dood verspreidt zijn familie de theorie dat hij een goede man was die buitenbeentjes en “normale mensen” juist bij elkaar probeerde te brengen, en zo blijft zijn imago intact en krijgt hij zelfs een standbeeld in de stad. Joseph Crackstone omschrijft Goody Addams als “Lucifers eigen minnares” die hij “terug zal sturen naar de hel” op het moment dat hij haar om wil brengen.

Je hebt niet veel fantasie nodig om in te zien dat hij en de andere pelgrims worden neergezet als intolerante, fundamentalistische christenen die een Nieuwe Wereld hebben ontdekt. De korte speech die Goody vervolgens geeft, zegt alles: “We leefden in harmonie met de natuur en de inheemse bevolking, tot jij het land stal en ons beroofde van onze vredige geest! Jullie zijn de ware monsters!”

Tijdens de serie komen er hier en daar verbitterde opmerkingen voorbij over de patriarchale samenleving (schuld van de joods-christelijke traditie, uiteraard) en andere verstopte beschuldigingen. Ik zou bijna zelf gaan denken dat het christendom niet deugt, als ik niet beter wist.

Aflaten en afgoderij

Het punt dat ik hier wil maken heeft niet veel van doen met kolonialisme of heksenverbranding. Dat is helaas gebeurd en is uiteraard iets slechts. Mensen zijn altijd mensen geweest en overal waar mensen zijn, bestaan egoïsme, hebzucht en ellende. Wat voor label je er ook plakt, in welke naam het ook gedaan wordt.

Ik moet denken aan de periode dat ik op een zeer gereformeerde basisschool zat (overigens niets dan lof voor die school, ik heb er een goede tijd gehad). Met kerkgeschiedenis leerden we over de irrationele hebzucht van het Vaticaan en over hoe Luther daartegen opstond. Omdat er verder niet meer werd uitgelegd dat katholieken inmiddels niet meer zo zijn, kostte het wat tijd voor mijn klasgenoten zich realiseerden dat ik geen aflaten kocht en niet aan afgoderij deed.

Er is een grote historische, culturele en theologische afstand tussen Luisa in 2010 en een achterbakse, tirannieke bisschop in Duitsland in 1500. We hebben niet bijster veel met elkaar gemeen en het zou dus onjuist zijn om het katholicisme te veroordelen op basis van de hebberigheid en het egoïsme van individuen die vijf eeuwen geleden op deze aarde rondliepen.

Sterk zijn

Ik veroordeel hebzucht en geweld, maar ik pleit ook voor gezond verstand en volledigheid. Onderscheid, bovenal. Want we kunnen het christendom niet definiëren aan de hand van de zonden van mensen die hun daden rechtvaardigden door ons geloof.

We moeten uitkijken voor bewust gekaderde en op een bepaalde manier gepresenteerde informatie, voordat we zelf snelle en eenduidige conclusies gaan trekken. Ik heb het gevoel dat de komende jaren niet makkelijk zullen worden voor ons christenen. Misschien wordt ons zelfs de schuld van een heleboel dingen in onze de schoenen geschoven.

Ik hoop en bid alleen dat we sterk genoeg zullen zijn om het genuanceerde maar belangrijke onderscheid te blijven maken tussen alle informatie waarmee we worden bekogeld, en de Waarheid van de Heer. De kern van het Evangelie. En dat we bovenal barmhartig blijven.