Als muziekstudent, begin tachtiger jaren, kwam ik nogal eens in aanraking met radicale wereldverbeteraars. Ze hadden een grote mond over veel dingen, maar op een enkele uitzondering na waren ze niet echt gevaarlijk. Discussies konden hoog oplopen, maar uiteindelijk was het belangrijkste dat er nog altijd iemand over was bij wie je thuis kon komen. En naarmate ze hoger op de maatschappelijke ladder klommen, verzachtten de ijzeren principes geleidelijk aan.

In deze tijd zie je iets nieuws: dit soort discussies worden steeds vaker gevoerd binnen zakenrelaties en vriendschappen. Het was in mijn beleving een goede praktijk om ideologieën zo veel mogelijk buiten gesprekken te laten die een relatie moesten versterken. Het komt altijd wat onvolwassen over wanneer een conversatie moet worden opgekrikt door meningen te beklimmen. In een talkshow op tv is dat misschien goed voor de kijkcijfers. Voor het opbouwen van vertrouwen wat minder.

Vorige week was ik onbedoeld getuige van een gesprek aan een tafel achter mij in een vegetarisch restaurant. Twee goedgeklede jongemannen namen de menukaart door op zoek naar vleesloze gerechten. Eén van de twee was erg kritisch. Er was eigenlijk niets wat zijn goedkeuring kon wegdragen. Hij was veganist en zelfs de wijnkaart moest er aan geloven. Bij sommige wijnen worden immers eierproducten gebruikt in het filteringsproces. En dat kan niet.

De andere gast zei dat hij daar niet zo zwaar aan tilde. Hij was al jaren een soort van vegetariër, maar was verder niet zo bezig met wat er wel of niet tussen de ingrediënten zat. Het gesprek werd onaangenaam. Het scheelde niet veel of onze vegetariër werd weggezet als een milieuterrorist omdat hij wel eens een glas melk dronk. Bij de missioneringsdrang van deze veganist verbleekten zelfs de meest fanatieke Jehova’s Getuigen die ik ooit aan de deur heb gehad.

Ik heb niets tegen veganisten. Maar dit leek mij een teken dat het radicalisme, dat we vroeger voornamelijk in kraakpanden en communes vonden, nu mainstream geworden is. Je vindt het in het onderwijs, in het bestuur en zelfs in de commercie. Het is vandaag de dag bijna onmogelijk om – zelfs in gerenommeerde media – artikelen te vinden waar de ideologie niet vanaf druipt.

Het wordt gaandeweg steeds lastiger om een gewone conversatie te hebben. Je wordt gelijk ingedeeld in kampen. Ik vind het soms bijna onmogelijk om te preken in deze omstandigheid. Uitspraken worden zo snel uit hun verband gerukt.

Vroeger, toen de euro nog van hout was, waren het vooral christenen die het verwijt kregen van ongebreideld proselitisme. Maar het lijkt nu wel of de katholieke leer het enige systeem is dat ons kan helpen om de gemeenschappelijkheid te bewaren in een grote verscheidenheid van meningen.

Het vermogen om te knielen bij het Godgegeven mysterie van de ander is een groot goed. Het is een noodzakelijke eerste stap als we een ander willen leren begrijpen. Daar mogen we zuinig op zijn, ook wanneer we ons als Kerk in de hoek gedrukt voelen.

Albert van der Woerd is priester in het aartsbisdom Los Angeles. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.