Vorige week was het MLK Day in Amerika. MLK staat voor Martin Luther King, die dit jaar 95 zou zijn geworden als hij niet in 1968 vermoord was. Het is standaard een vrije dag in de VS, en ik had een vriend uit Nederland op bezoek. Dus dan neem je een kijkje bij de MLK-parade in het zuidelijke deel van Los Angeles, een bonte stoet van culturele diversiteit.

En ook binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap in L.A. is een enorme variatie aan menselijke interesses, zodat de parade een lange stoet was van fanfares, klassieke auto’s, kerkgemeenschappen en politieke bewegingen. Onder hen ook zij die hopen op herstelbetalingen aan degenen die kunnen aantonen dat ze afstammen van tot slaaf gemaakte voorouders. Een kansloos idee, maar een van de zogenaamd progressieve dramneigingen die het kwetsbare verwerkingsproces van het slavernijverleden in gevaar brengen.

Op basaal niveau gaat het eigenlijk best goed met de rassenintegratie in Amerika. Onder blanken is er een groeiende gevoeligheid voor de diepgewortelde problemen in de zwarte gemeenschappen. En spijtig genoeg voeren veel daarvan terug tot de ongelijkheid en onrechtvaardigheid die zwarten hebben moeten ondergaan tot ver in de vorige eeuw.

Het verleden achterlaten

Maar kort geleden was ik op een rondreis door de zuidelijke staten Mississippi, Louisiana en Alabama. Ik bezocht een restaurant in Natchez, ongeveer tweehonderd meter van de plaats waar slaven werden verhandeld voor de plantages. De serveersters waren allemaal blank, de klanten merendeels zwart, en ze bestelden catfish en gumbo.

Er was niets geforceerds te beleven. Alles was harmonieus en verliep in een prima atmosfeer. De basisgedachte, buiten de quasi-intellectuele zeepbellen van vandaag, is voornamelijk dat men het verleden achter zich wil laten om er samen het beste van te maken.

Op mijn rondreis door het Zuiden deed ik ook Selma en Montgomery aan. Selma is berucht vanwege de marsen die Martin Luther King hield met strijders voor raciale gerechtigheid – onder hen ook blanke priesters en seminaristen. Sommigen moesten die solidariteit ook met de dood bekopen, al hoor je daar eigenlijk nooit over.

Die marsen voerden naar Montgomery, zeventig kilometer oostwaarts, waar tien jaar eerder de bibliothecaresse Rosa Parks een omwenteling teweegbracht door te weigeren op te staan voor een blanke in de bus. In Montgomery staat nu een hypermodern museum, waar op indringende manier het slavernijverleden en de segregatie in het Zuiden is uitgebeeld.

Alles was zo beladen dat me het gevoel bekroop in een versie van Auschwitz te zijn beland. Bij de ingang waren detectiepoortjes en iedereen moest zijn zakken leegmaken, als bij de beveiliging van een vliegveld. De suppoosten – allemaal zwart – hielden je nauwlettend in de gaten, alsof iedere blanke een white supremacist kon zijn met plannen voor een lynchpartij.

Hoewel ik me er vrij ongemakkelijk bij voelde, onderging ik het gelaten. Ook toen een jonge zwarte vrouw in uniform me ongevraagd een armbandje om kwam doen, zodat ik ook de beeldentuin kon bezoeken. Maar het was geen ijzeren ketting – en de vrouw had warme, zachte handen.

Albert van der Woerd is priester van het aartsbisdom Los Angeles. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.