Profeten zijn er altijd geweest en gebleven, tenminste in ons taalgebruik, nu misschien wel meer dan ooit. Meestal voorspellen die profeten weinig goeds; we kennen onheilsprofeten, eindtijdprofeten, valse profeten ook… Hun boodschap hoeft allang niet meer per se religieus te zijn, ze kunnen ook prima een of andere politieke, technologische of klimatologische doem voorzeggen. Het woord wordt in die seculiere zin trouwens ook nog wel positief gebruikt. Als we iemand ‘profetisch’ noemen, bedoelen we doorgaans dat die persoon een of andere nieuwe ontwikkeling al jaren van tevoren voorspeld heeft.
Opvallend genoeg heeft die secularisering van de term ook onder gelovigen plaatsgevonden. Hoe vaak hoor je katholieken niet zeggen dat, pak ’m beet, de encycliek Humanae Vitae of bepaalde uitspraken van paus Johannes Paulus II ‘profetisch’ zijn gebleken? Dan bedoelen zij het woord toch echt vooral in die laatstgenoemde wereldse zin, niet in bijbels-religieuze zin… Anders gezegd: zij stellen paus Paulus VI of Johannes Paulus II daarmee eerder op één lijn met Chriet Titulaer of Steve Jobs dan met Johannes de Doper of Elia.
Want de Bijbelse profeet had vele taken, maar de toekomst voorspellen was er daar niet een van, zo leren we uit het boek Kamelenhaar, sprinkhanen en wilde honing van historicus en theoloog Philip van den Berg. De boektitel zinspeelt op een clichébeeld dat in het boek zelf kundig weerlegd wordt. In een nauwkeurige lezing van zowel het Oude als het Nieuwe Testament schetst Van den Berg een veelzijdig beeld van de functie van de profeet in het oude Israël.
Die was zeker niet louter de wat wereldvreemde ‘roeper in de woestijn’. Profeten waren geziene raadgevers van notabelen, fungeerden als klankbord voor beleidsmakers, bemoedigden en vermaanden het volk, waakten zelfs over de geestelijke volksgezondheid.
Dat is een eerbiedwaardige en uitermate relevante taak. Juist ook vandaag, nu de Kerk zo in de marge van de samenleving wordt gedrukt. Dat zal ook de reden zijn dat in christelijk Nederland de laatste jaren een hernieuwde belangstelling bestaat voor de profetische rol van de Kerk, zoals de auteur signaleert. Althans, in protestantse kring… In dit boek kom je weinig tot geen katholieke theologie tegen, maar dat kunnen we de protestantse auteur moeilijk kwalijk nemen. Wij katholieken hebben het immers maar weinig over hoe we echt ‘profetisch’ kunnen zijn in de diepere, Bijbelse zin. Een gemiste kans, zo laat dit boeiende boek zien.
Drs. Philip van den Berg, Kamelenhaar, sprinkhanen en wilde honing. De kenmerken van de profeet in bijbelse tijden – Uitgever: SRGO, Pagina’s: 196 | € 19,95 – ISBN 978 90 826518 1 2 Bestellen: deprofeten.nl
