De openingsscène van Les Indésirables is intens. Met een drone wordt ingezoomd op een totaal vervallen woonflat, zoals er in de voorsteden van Parijs veel staan. Vele verdiepingen, een al jaren kapotte lift, elektriciteit die het vaker niet dan wel doet, donkere trappenhuizen vol graffiti. Een familie probeert een doodskist zo goed en kwaad als het gaat de vele trappen af te dragen, daarbij fietsen, kinderwagens en veel rommel omzeilend.

Het is de oma van Haby die is overleden. Haby noemt zichzelf “een jonge Française van vandaag”. Ze woont met te veel mensen in een te kleine flat van de betonkolos, maar werkt ook op het gemeentehuis en helpt flatbewoners – veelal uit Afrika – met het invullen van formulieren en het aanvragen van huursubsidie.

Wanneer er een nieuwe wijkburgemeester wordt aangesteld, verandert er veel. Na een brand in een illegaal huiskamerrestaurant in de flat, grijpt de weinig empathische burgervader die gelegenheid aan om de mensen die er wonen uit hun huis te zetten door het pand onbewoonbaar te verklaren.

De scène waarin iedereen, van oudjes tot kleine kinderen, vijf minuten de tijd krijgt om wat noodzakelijke spullen te pakken is hartverscheurend. Dierbare meubels en knuffels worden over het balkon gegooid, waar ze als afval worden afgevoerd. Een grote koelkast wordt met de moed der wanhoop de vermaledijde trappen afgesjouwd want: “Ik heb er vijf jaar voor gespaard!”

Regisseur Ladj Ly groeide op in een vergelijkbare buitenwijk. In zijn film Les Misérables (2019) toonde hij eerder het extreme politiegeweld tegen jongeren. In Les Indésirables (letterlijk ‘de ongewensten’) beschouwt hij hetgeen daaraan vooraf gaat: de gapende afstand en het onbegrip tussen lokale, vaak machtswellustige politici en immigranten die geen kant op kunnen.

Terwijl Haby de dialoog probeert aan te gaan en zich zelfs beschikbaar stelt als nieuwe burgemeesterskandidaat, kan haar goede vriend Blaz zijn woede en onmacht niet meer beheersen. ‘Een nieuw begin voor de wijk. Beter samenleven’, kopt een bord waarop nieuwe appartementen worden aangeprezen. Blaz steekt het woedend in brand. De nieuwe woningen zijn totaal onbetaalbaar en veel te klein voor de immigrantengezinnen.

Les Indésirables is rauw en ruig, en belicht enigszins eenzijdig de problematiek van veel immigranten in het hedendaagse Frankrijk. Maar het is zeker een film die genadeloos en vlijmscherp onrustbarende zaken als desintegratie, cultuurverschillen, ambtelijke onmacht, de groeiende kloof tussen arm en rijk en de sudderende onrust onder jongeren blootlegt. Verontrustend.

Film: Les Indésirables (2023), Frankrijk, 105 min. Regie: Ladj Ly, met o.a. Anta Diaw, Aristote Luyindula en Alexis Manenti.