De afname van het aantal kerkelijke vrijwilligers leidt tot problemen in parochies. Minder vrijwilligers doen dezelfde hoeveelheid werk en bekleden vaak meerdere functies. Daarnaast willen nieuwe, jongere vrijwilligers zich niet langdurig binden aan een parochie.
KN publiceert deze week een reportage over de afname van het aantal vrijwilligers. Daaruit komt naar voren dat parochies worstelen met het draaiende houden van het parochiewerk.
“We kunnen nog een tijdje zo door”, zegt pastoor René Wilmink van de Eindhovense Jorisparochie. De priester vreest dat zijn parochie vroeg of laat in de problemen zal komen. “Het is een kwestie van tijd voordat een grote groep vrijwilligers vanwege de hoge leeftijd zal moeten stoppen.”
Uit een rondgang langs de zeven Nederlandse bisdommen blijkt dat de problemen herkend worden. “Het is steeds moeilijker om bestaande werkgroepen en activiteiten te bemensen”, zegt Freek van Genugten van het bisdom Den Bosch. “Denk aan het wegvallen van koren vanwege de leeftijd.”
Volgens Van Genugten leidt de afname tot een verhoogde werkdruk, omdat minder mensen dezelfde hoeveelheid werk moeten doen. Dat leidt op zijn beurt tot het minder aantrekkelijk worden van vrijwilligerswerk. Daarnaast is het is lastig om mensen te vinden die zich voor langere tijd aan de parochie willen binden.
Dat beeld is herkenbaar in het bisdom Rotterdam. “Vrijwilligerstaken die meerdere jaren omvatten met grotere verantwoordelijkheden zijn moeilijker in te vullen”, zegt Daphne van Roosendaal. “Denk aan taken als parochiebestuurder of caritasbestuurder.”
“Met minder kerkgangers is de vijver om nieuwe vrijwilligers te vinden kleiner”, zegt vicaris-generaal Bart Putter (bisdom Haarlem-Amsterdam). “Tegelijkertijd dienen zich toch mensen aan om taken over te nemen.” Vaak zijn dit mensen die niet per se elke zondag de Mis bezoeken, aldus Putter, maar wel graag iets willen doen voor de Kerk.
De afname van het aantal vrijwilligers is een van de oorzaken om een kerk te sluiten, zegt Putter. Soms geeft een groep oudere vrijwilligers aan een parochiegemeenschap of kerkgebouw niet langer te kunnen dragen.
Ook het aartsbisdom Utrecht ziet het aantal vrijwilligers dalen, bevestigt Roland Enthoven. De vrijwilligers die nog actief zijn, zijn “zeer trouw, en zetten zich doorgaans jarenlang in.”
“Door het tekort aan vrijwilligers komt de kwaliteit van de organisatie en de gastvrijheid van de parochie onder druk te staan”
Tweet dit!
Vergrijzing speelt een rol bij de afname van het aantal vrijwilligers, zegt Marc de Koning van het bisdom Breda. Ook zijn dezelfde vrijwilligers bij meerdere activiteiten betrokken. “Iemand die helpt bij de voorbereidingen van de Eerste Communie, helpt vaak ook bij Kerkbalans of de ziekenbezoekgroep.”
Volgens De Koning komt door het tekort aan vrijwilligers “de kwaliteit van de organisatie en de gastvrijheid van de parochie onder druk te staan”.
In het bisdom Roermond lijkt de situatie nog mee te vallen, zegt Matheu Bemelmans. Door het kleiner worden van parochies en grotere samenwerkingsverbanden, zijn ook minder vrijwilligers nodig. Bemelmans signaleert wel dat vrijwilligers doorgaans ouder zijn.
Ook is het voor Limburgse parochies niet makkelijk om jonge vrijwilligers aan zich te binden. “Dit betekent dat er over enige tijd een tekort kan ontstaan.”
Lammert de Hoop van het bisdom Groningen-Leeuwarden heeft niet de indruk dat parochies instorten. “Priesters- en vrijwilligerstekort is uiteraard voelbaar en sluiting van kerken soms onvermijdelijk. Maar wel in samenspraak met de betrokken vrijwilligers.”
Over één zaak zijn de bisdommen het vrijwel allemaal eens: de afname van het aantal vrijwilligers staat niet los van een breed, maatschappelijk verschijnsel.
Tussen 2012 en 2019 was jaarlijks gemiddeld 49 procent van de Nederlandse bevolking van 15 jaar of ouder minstens één keer per jaar actief als vrijwilliger. In 2020 daalde het percentage vrijwilligers naar 44 procent, in 2021 naar 39 procent, aldus het CBS-onderzoek Sociale samenhang en welzijn.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
