Het aantal kerkgangers in Nederlandse parochies is nog niet terug op het oude niveau van voor de coronacrisis. En dat terwijl het parochieleven op enkele maatregelen na, bijna weer terug is bij het oude normaal. “Het is en blijft een uitermate schadelijke tijd voor de Kerk.”
Pastoor Frank Domen van de Dionysiusparochie in Heerhugowaard, is er niet gerust op. Waar zijn kerk voor corona op zondag volstroomde met wel 250 kerkgangers, zijn er tegenwoordig niet meer dan 150 mensen in de kerkbanken te vinden. “Dat zijn er honderd minder”, verzucht hij. “We moeten moeite doen om die allemaal weer terug te krijgen.”
Nederlandse parochies zijn nog niet immuun voor Covid-19. Nu in het hele land de scholen weer open zijn en het normale leven weer enigszins op gang komt, hebben ook parochiegemeenschappen een nieuw seizoen voor de boeg. De zorgen zijn daarbij groot: er is onzekerheid over hoe de crisis zich in de komende maanden gaat ontwikkelen en over de schade die corona de afgelopen anderhalf jaar aanrichtte in kerken. Dat de pandemie een grote impact heeft op parochies, bleek al uit onderzoek van deze krant eerder dit jaar.
Toch zijn hier en daar lichtpuntjes te zien. Waar een jaar geleden bleek dat katholieken minder naar de kerk gingen uit angst voor corona, lijkt dat beeld nu iets rooskleuriger te zijn, zegt pastoor Jan Vries van de Maastrichtse basiliek Onze-Lieve-Vrouw Sterre der Zee. “Het aantal gelovigen bij zondagse vieringen trekt goed aan. Dat geldt ook voor het aantal eerste communies en doopsels.”
Vries denkt daarbij aan een mogelijk inhaaleffect, aangezien dergelijke vieringen tegenwoordig weer eenvoudiger te organiseren zijn. De priester is redelijk tevreden over de trend van de afgelopen maanden. “De meest vertrouwde gezichten zijn weer teruggekeerd. Maar het is niet wat het zou moeten zijn. Zeker zo’n twintig procent minder.”
Het beeld is vergelijkbaar met dat in andere parochies, waar het aantal kerkgangers ook nog steeds niet op het niveau ligt van voor de coronacrisis. En dat terwijl de kerkelijke coronamaatregelen per eind juni versoepeld zijn. Sindsdien geldt namelijk één belangrijke beperking: kerken moeten op basis van de anderhalve meteropstelling de maximale capaciteit bepalen.
Dat leidt, gezien het ook voorheen al niet denderende kerkbezoek en de grootte van veel kerkgebouwen, in menige parochie niet tot het buitensluiten van kerkbezoekers. Naast de algemene hygiënemaatregelen en de beperkingen op koor- en samenzang die nog van kracht zijn, staat bijna niets het pastorale leven meer in de weg. Zeker nu een groot deel van de ouderen, de voornaamste groep kerkbezoekers, gevaccineerd is.
“De meest vertrouwde gezichten zijn weer teruggekeerd. Maar het is niet wat het zou moeten zijn”
Tweet dit!
“We zijn nog niet terug bij het oude niveau”, zegt pastoor André Monninkhof uit het aartsbisdom Utrecht. In zijn Brigittakerk in Ommen, het eucharistisch centrum van de parochie, kon hij voor corona rekenen op tachtig tot honderd mensen op zondagochtend. Nu zijn dat er rond de zestig.
Of dat door de anderhalve meteropstelling komt? Monninkhof betwijfelt het. “Wij hoeven aan de deur geen mensen te weigeren. Het lijkt erop dat een aantal parochianen thuisblijft, mogelijk omdat ze de viering volgen via de livestream.”
Deze “thuisgelovigen”, zoals Vries ze noemt, zijn het inmiddels gewend om de vieringen digitaal te volgen. Hoewel hij niets heeft tegen online-vieringen, waarschuwt hij dat het fenomeen een van de langetermijngevolgen van de coronacrisis zou kunnen worden, een vorm van kerkelijke long Covid. Livestreams zijn weliswaar een goede middel om tijdens de pandemie veel gelovigen te bereiken, denkt hij, maar kunnen het persoonlijke contact, de ontmoeting, daarmee niet vervangen.
Waar long covid op fysiek gebied leidt tot vermoeidheid, concentratieproblemen en kortademigheid, merkt Vries binnen zijn parochie dat het virus een afname van het aantal kerkelijke uitvaarten heeft veroorzaakt, en ook het contact met parochianen heeft aangetast. Veel mensen gingen tijdens de lockdown direct naar het crematorium bij een overlijden, en hij heeft de indruk dat dit zo gebleven is.
Daarnaast is het nog steeds lastig om activiteiten buiten de vieringen om te organiseren, waarbij veel parochianen fysiek samenkomen. “Je kunt niet met honderd of 150 mensen dicht bij elkaar komen”, legt hij uit. “Wij durven die verantwoording niet aan. Het parochieleven lijdt daar toch onder. Dat blijft een handicap.”
Ook Domen ziet vormen van kerkelijke long covid terug in het ziektebeeld van zijn parochie. Parochianen die al anderhalf jaar niet naar de kerk komen, een kleinere groep bij de koffie na de Mis en die tientallen misdienaars die niet zijn teruggekeerd: het laat hem niet onbewogen. “Alles went, ook het niet naar de kerk gaan. Het is en blijft een uitermate schadelijke tijd voor de Kerk. Ik hoop dat we zo gauw mogelijk terug gaan naar normaal.”
Of dat zo is, zal in de komende weken duidelijk worden. In de kerkelijke wandelgangen circuleren geruchten over verdere versoepelingen van het kerkelijk coronaprotocol. Of de bisschoppen daar dinsdag in de bisschoppenconferentie over zullen spreken, is nog niet duidelijk. In sommige bisdommen hebben priesters te horen gekregen dat de bisschoppen eerst willen wachten op de versoepelingen van het demissionaire kabinet, die binnenkort worden verwacht.
Versoepelingen of niet, volgens Domen staat de Kerk in de komende tijd voor grote uitdagingen. “We moeten proberen om de boel weer bij elkaar te krijgen.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
