Werkdruk, fusietrajecten en kerksluitingen leveren de nodige stress op voor priesters, erkennen woordvoerders van verschillende bisdommen in een rondgang van Katholiek Nieuwsblad. Toch stellen zij dat er geen sprake is van een toename van het aantal burn-outs.

KN publiceert deze week interviews met meerdere priesters die een burn-out hebben gehad. Gemene deler in hun verhalen is een hoge werkdruk door parochiefusies, en het gevoel tot boeman te worden gemaakt bij kerksluitingen.

“Al die negativiteit die op je afkomt”, zegt bijvoorbeeld Eugène Jongerden, pastoor-deken te Amstelveen. “‘U gaat onze kerk sluiten’, hoor je dan. Nee, dat doen we met elkaar. Maar ik ben dan de boze manager die in opdracht van de bisschop de boel moet sluiten.”

Rondgang

Uit een rondgang langs de zeven Nederlandse bisdommen blijkt dat de problemen herkend worden, maar tegelijkertijd spreken de woordvoerders tegen dat er sprake zou zijn van een toename.

Het bisdom Breda laat weten geen exacte aantallen te kunnen noemen, “omdat stress verschillende intensiteiten en achtergronden heeft”. Stress bij priesters en andere werkenden in het pastoraat is een “reëel verschijnsel”, erkent woordvoerder Marc de Koning, “maar dat was het ook dertig jaar geleden.” De mogelijke oorzaken zijn volgens De Koning verschillend, zowel werkgerelateerd als van persoonlijke aard. Het beleid van het bisdom is er volgens hem op gericht om zoveel mogelijk te voorkomen dat priesters, diakens en pastoraal werkers overbelast raken.

‘Af en toe’

“De voorbije jaren zijn er priesters geweest die het werk in de parochie enige tijd geheel of gedeeltelijk hebben moeten laten rusten”, zegt vicaris-generaal Bart Putter, woordvoerder van het bisdom Haarlem-Amsterdam. Daarbij speelde vaak een combinatie van persoonlijke redenen en het werken in de parochie een rol. Volgens Putter kunnen bestuurlijke processen zwaar wegen op priesters, zeker wanneer deze moeilijk verlopen. Hij denkt daarbij aan de vorming van samenwerkingsverbanden, parochiefusies of kerksluitingen. In vrijwel alle gevallen spelen ook persoonlijke zaken een rol, aldus de woordvoerder, die soms in het verleden kunnen liggen. “Mede daarom vind ik het lastig om aantallen te noemen.”

Het bisdom Roermond heeft “af en toe” priesters die kampen met een burn-out, zegt voorlichter Matheu Bemelmans. Momenteel gaat het om twee personen op een totaal van zo’n 125 actieve priesters. “Dan kun je niet zeggen dat het een toenemend verschijnsel is.” Werkdruk speelt een rol, erkent ook Bemelmans, evenals het proces van kerksluitingen en fusietrajecten. “Priesters zijn van nature gewend om op een pastorale wijze met mensen om te gaan, maar soms moeten ze als ‘manager’ ook harde besluiten nemen.” Daarnaast spelen ook persoonlijke oorzaken mee.

‘Strikt privé’

In het aartsbisdom Utrecht is één casus bekend. De priester is inmiddels weer hersteld, aldus woordvoerder Roland Enthoven. Het bisdom krijgt volgens hem geen signalen dat het een toenemend verschijnsel is.

Dat geldt ook voor het bisdom Den Bosch, laat Freek van Genugten weten. “Medische kwesties zijn strikt privé en ook niet in handen van het bisdom, maar van de bedrijfsartsen.”

Vrijwilligers bakenen terrein af

“Wij hebben op dit moment geen priesters waarbij medisch een burn-out is geconstateerd”, zegt Lammert de Hoop van het bisdom Groningen-Leeuwarden. “Het is wel eens gebeurd dat iemand een tijd rustiger aan moest doen”. De Hoop herkent het beeld van priesters die tegenwoordig onder grotere druk moeten werken. “Parochiewerk is niet altijd prettig, omdat er veel krachten spelen. Er zijn nog wel eens toko’s waarbij vrijwilligers hun eigen domein afbakenen. Als een priester zijn inzet over meerdere locaties moet verdelen, kan dat spanningen geven.”

In het bisdom Rotterdam zijn volgens Daphne van Roosendaal geen signalen bekend over burn-outs bij priesters, ook niet dat het een toenemend verschijnsel is.