Uit het nieuwe rapport Vrijheid van Godsdienst Wereldwijd van Kerk in Nood blijkt dat de godsdienstvrijheid de afgelopen twee jaar verder achteruit is gegaan. Afrika en China springen negatief in het oog, maar ook dichterbij gaat het niet goed: in grote delen van de wereld is er sprake van een zogenaamde “beschaafde vervolging”.
Volgens het vandaag gepubliceerde rapport wordt de godsdienstvrijheid in bijna een derde van alle landen in de wereld geschonden. Qua aantallen mensen gaat het om twee derde van de wereldbevolking.
In 26 landen is er sprake van ernstige godsdienstvervolging. Hieronder zijn twaalf Afrikaanse landen en de twee landen waar sprake is van genocide of genocide vermoed wordt: China en Myanmar.
De ernst van de vervolgingen nam de afgelopen jaren toe. “Met name het extremisme in Afrika is nieuw ten opzichte van twee jaar geleden”, vertelt Dennis Peters, woordvoerder van Kerk in Nood. Hij verwijst naar het brute geweld dat recentelijk in Mozambique plaatsvond.
Jihadistische netwerken als Islamitische Staat en al-Qaeda verbinden zich. Ze worden gesteund, ook in materieel opzicht, door landen uit het Midden-Oosten. Het gevolg zijn lokale gewapende milities die langs de evenaar “kalifaatprovincies” proberen te stichten.
In deze landen worden vrouwen en kinderen tot slaven gemaakt, mannen onder dwang gerekruteerd en er vinden massa-onthoofdingen plaats. Jihadistische milities plunderen en handelen in mensen, kostbare mineralen en drugs. Miljoenen mensen zijn ontheemd geraakt en lijden honger, omdat gewapende groepen hen de toegang tot humanitaire hulp ontzeggen.
De doelgerichte systematische vervolgingen in deze landen raakt overigens niet alleen christenen. Ook moslims die de extreem-islamitische ideologie van deze groepen niet aanvaarden, worden vervolgd.
Daarnaast heeft de coronacrisis de discriminatie van religieuze minderheden in landen als China, Niger, Turkije, Egypte en Pakistan versterkt. Zij worden gebruikt als een soort zondebokken. In Pakistan krijgen christenen geen toegang tot voedsel en medicijnen.
“Dat uitgerekend China geloofsgroepen tot zondebok van het coronavirus maakt, is logischerwijs niet uit te leggen, omdat het virus er vandaan komt”, zegt Peters. “Maar in landen als Niger geldt dat alles wat uit het westen komt, christelijk is en dus niet goed. Na de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs waren er in Niger ook aanslagen op christenen, terwijl het blad niet eens christelijk is.”
Het tweede wat nieuw is en Peters zorgen baart, is “de snelheid waarmee China steeds meer staatscontrole krijgt. Er zijn al meer dan zeshonderd miljoen beveiligingscamera’s geplaatst”.
Bij die massasurveillance wordt gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie. Op steeds meer plaatsen hangen beveiligingscamera’s met gezichtsherkenning, zelfs in kerken. In bijna het hele land worden op belangrijke plekken de gegevens van de smartphones van passanten gescand.
De verzamelde gegevens verwerken de Chinese autoriteiten in een sociaal kredietsysteem waarbij gedrag beloond of bestraft wordt. Het te vaak bezoeken van een gebedshuis wordt tot slecht gedrag gerekend, net als weigeren mee te werken aan de opsporing van religieuze dissidenten. Wie een te laag sociaal krediet heeft, kan geen trein- of vliegticket kopen, of zijn kinderen niet op bepaalde scholen inschrijven.
“Ook via persoonlijke waarnemingen wordt bij de autoriteiten gemeld of je voor de partij bent of religieus bent”, vertelt Peters. “Jongeren mogen überhaupt niet meer geloven. Er is zelfs een verbod op zomerkampen.”
Samen met Noord-Korea is China inmiddels de ergste schender van de godsdienstvrijheid en de mensenrechten.
Onlangs startte internationaal onderzoek naar het systematisch uitroeien van de Oeigoeren. In Myanmar wordt onderzocht of er sprake is van genocide op de Rohingya. In China en Myanmar worden samen ruim dertig miljoen moslims ernstig vervolgd.
In het rapport is een nieuwe categorie opgenomen: landen die onder observatie staan. “Het gaat om landen waar een toename van haatmisdrijven met een religieuze inslag is geconstateerd en waar tekenen zijn dat het zou kunnen verslechteren”, legt Peters uit.
“Ons uitgangspunt bij de beoordeling is altijd of de wetgeving veranderd en welke incidenten er de afgelopen periode hebben plaatsgevonden. Haïti staat ook op deze lijst. En niet onterecht: vorige week zijn er nog zeven geestelijken gekidnapt.”
Niet al het geweld heeft echter religieuze motieven, zegt Peters. “Kerk in Nood is altijd voorzichtig met het benoemen van de achterliggende reden waarom mensen aansluiten bij terreurorganisaties of overgaan tot geweld tegen religieuze groepen. Er spelen vaak meerdere factoren mee. Vaak gaat het ook om macht, politiek of geld.”
Naast het geweld bestaat er een tweede vorm van christenvervolging: “de beschaafde vervolging” zoals paus Franciscus die noemt. Dit is een trend die zich vooral in ontwikkelde landen voordoet, maar ook in ontwikkelingslanden opgemerkt wordt.
In veel landen worden mensen gedwongen specifieke activiteiten in hun werk uit te voeren, terwijl ze gewetensbezwaar hebben. In sommige gevallen verliezen mensen die werken in de gezondheidszorg hun baan als ze niet willen meewerken aan euthanasie of aan hulp bij zelfdoding.
“In Nederland hadden we de zogenaamde weigerambtenaars”, vertelt Peter. “Om religieus-ethische redenen wilden ze geen homohuwelijken sluiten. Dit werd opgelost door bestaande ambtenaars niet te verplichten homohuwelijken te sluiten, maar nieuwe ambtenaren daarentegen mogen dat niet weigeren.”
Een ander voorbeeld is dat het recht van religieuze groeperingen om volgens hun eigen geloofsovertuiging een school te leiden, steeds vaker geschonden wordt. Zo worden scholen verplicht om seksuele voorlichting te geven op wijzen die indruisen tegen hun overtuigingen.
In de categorie ‘Beschaafde vervolging’ baren de juridische ontwikkelingen in veel landen Kerk in Nood de meeste zorgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verruimen van begrippen in wetgeving die gelijkheid moet bevorderen, en met name om de definitie van ‘haat’. Uitingen op grond van een geloofsovertuiging zouden dan kunnen worden aangemerkt als “aanzetten tot haat”.
Volgens het rapport heeft 84% van alle mensen die een geloof of levensbeschouwing aanhangt met deze subtiele vorm van vervolging te maken.
Aan de vijftiende editie van dit rapport werkten in totaal dertig auteurs, onafhankelijke deskundigen en onderzoeksteams van universiteiten en studiecentra uit verschillende werelddelen. Kerk in Nood hoopt hiermee meer aandacht voor de problematiek te krijgen en beleidsmakers te informeren over de stand van zaken.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
