Opnieuw ziet het Vaticaan zich genoodzaakt om het standpunt van paus Franciscus over de oorlog in Oekraïne te verhelderen. In een dinsdag uitgebrachte verklaring wijst de Vaticaanse persdienst op de vele uitspraken waarin de paus de Russische agressie heeft veroordeeld.
Het Vaticaan reageert hiermee op de zoveelste rel. Die ontstond nadat paus Franciscus vorige week woensdag stilstond bij de moord op Daria Doegina (30), dochter van de Russische ideoloog Alexander Doegin.
De paus noemde haar tijdens de algemene audiëntie een “arm meisje, dat de lucht in vloog door een autobom”. Franciscus zei dit terwijl hij sprak over de “waanzin” van oorlogen, die vooral onschuldigen treffen. Ook deed hij opnieuw een oproep tot vrede en veroordeelde hij de wereldwijde wapenhandel.
Zijn woorden leidden tot verontwaardigde reacties van Oekraïense politici. Direct na de audiëntie gaf de Oekraïense ambassadeur bij de Heilige Stoel, Andrii Yurash, via Twitter aan teleurgesteld te zijn over de uitspraken van Franciscus. De diplomaat vroeg zich af hoe een ideoloog van het Russisch imperialisme als onschuldig slachtoffer kon worden omschreven.
De paus heeft de Russische agressie altijd veroordeeld, reageert de Heilige Stoel nu. Hij bestempelde die steeds als “moreel onrechtvaardig, onacceptabel, barbaars, zinloos, weerzinwekkend en heiligschennend”.
De paus spreekt als een herder die elk menselijk leven verdedigt en niet als een politicus, benadrukt het Vaticaan. Dat is volgens de verklaring de juiste context voor zijn uitspraken over de Oekraïense oorlog. Het gaat dus niet om een politiek standpunt, vervolgt het, maar om “een stem van iemand die opkomt voor de beschermwaardigheid van het menselijk leven”.
Franciscus pleit al sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne voortdurend voor het neerleggen van de wapens. Maar volgens sommige critici gaat hij niet ver genoeg. Zij eisen dat hij Rusland en Poetin explicieter veroordeelt en een scherpere toon aanslaat. Het Vaticaan heeft echter steeds aangegeven dat de houding van de paus te maken heeft met zijn wens om zo snel mogelijk een einde te maken aan de oorlog.
Hoewel de paus in eerste instantie voorzichtig was met het expliciet bij naam noemen van Rusland, keerde hij zich direct tegen de “onacceptabele gewapende agressie”, de “slachting” en “barbaarse moorden” op kinderen en onschuldige burgers in de oorlog in Oekraïne.
Andrea Tornielli, hoofdredacteur van Vatican News, wees eerder op de verwachtingen van sommigen die van de paus een “oorlogskapelaan” van het Westen zouden willen maken, die klaar zou moeten staan om “God in legerdienst te nemen en zijn zegen af te smeken voor de oorlog”.
Wie de paus beschuldigt van zwijgen, vergeet volgens Tornielli dat pausen tijdens een oorlog agressors nooit bij naam hebben genoemd. Niet uit lafheid, betoogde hij, maar om de diplomatieke deur altijd op een kier te laten, “om altijd de mogelijkheid open te houden om het kwaad te stoppen en mensenlevens te redden”.
De houding van Franciscus stuitte eerder op weerstand, toen hij ervoor koos om op Goede Vrijdag een Oekraïense en een Russische samen te laten optreden tijdens de Kruisweg in het Romeinse Colosseum. De paus wilde daarmee het belang van de christelijke verzoening en wederzijdse toenadering benadrukken.
In juni plaatste hij tegenover het jezuïtentijdschrift Civiltà Cattolica kanttekeningen bij de houding van de Navo ten aanzien van Rusland. Die houding zou de oorlog “in zekere zin uitgelokt of niet verhinderd” hebben.
De paus haalde zich daarbij een ontmoeting voor de geest met een staatshoofd, die plaatsvond voor het begin van de oorlog. Het staatshoofd gaf aan bezorgd te zijn over hoe de Navo zich aan het bewegen was. “Ik vroeg hem waarom, en hij antwoordde: ‘Ze blaffen aan de deuren van Rusland. En ze begrijpen niet dat de Russen een keizerlijk volk zijn en geen enkele mogendheid toestaan om dichterbij te komen. De situatie zou tot oorlog kunnen leiden.’”
In hetzelfde interview weersprak Franciscus verwijten dat hij door dergelijke uitspraken de kant van Poetin zou kiezen. “Iets dergelijks beweren zou simplistisch en fout zijn.”
Overigens heeft ook van Russische zijde kritiek op de paus geklonken. Die kwam niet van de regering, maar van het patriarchaat van Moskou: Franciscus heeft er nooit twijfel over laten bestaan dat hij kritisch is op de houding van patriarch Kirill, die de inval in Oekraïne openlijk steunt.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
