Door toenemende armoede stijgt het aantal kindhuwelijken in Oeganda. Jonge meisjes zijn hiervan de dupe; zij worden gedwongen te stoppen met hun opleiding. “Ik wil hier niet zijn, maar ik kan niets doen.”

Lala Mbabazi is drie maanden zwanger en zit op de bank in haar lemen huis aan de rand van Soroti, een stad in het oosten van Oeganda. Het zestienjarige meisje werd onlangs door haar ouders uitgehuwelijkt nadat ze was besneden, een traditionele en schadelijke praktijk waarbij de uitwendige vrouwelijke genitaliën geheel of gedeeltelijk worden verwijderd.

“Ik wilde zelf niet op zo’n jonge leeftijd al trouwen. Ik wilde doorgaan met mijn opleiding, maar mijn ouders weigerden en gaven me aan deze man”, vertelt ze onder een schuilnaam. “Ik vind het heel erg om hier te zijn, maar ik kan voorlopig niets doen.”

Koeien en geiten

Mbabazi zat in de derde klas van de middelbare school toen haar ouders besloten haar uit te huwelijken in ruil voor een bruidsschat. Tien koeien, vijf geiten en omgerekend bijna tweehonderd euro kregen haar ouders van haar 35-jarige echtgenoot.

“Ik heb mijn man niet uitgekozen. Dat heeft mijn vader gedaan in ruil voor dieren en geld”, zegt ze. Het pijnlijkst is voor haar nog wel dat ze vroegtijdig van school moest, want “ze zouden me nooit hebben toegestaan om mijn opleiding af te maken”.

Vijf miljoen kindbruiden

Mbabazi is een van de honderdduizenden Oegandese meisjes die door hun ouders van school worden gehaald en uitgehuwelijkt in ruil voor geld en andere middelen, gedwongen door armoede en stijgende voedselprijzen.

Uit een recent rapport van UNICEF blijkt dat het 45 miljoen inwoners tellende land een van de hoogste aantallen kindhuwelijken ter wereld heeft, en het tiende hoogste aantal kindbruiden: in totaal zo’n vijf miljoen. Het rapport geeft ook aan dat 34 procent van de meisjes in het land wordt uitgehuwelijkt voor hun achttiende verjaardag en 7,3 procent zelfs voor hun vijftiende.

‘Dwang’

Die situatie heeft de katholieke Kerk in het land ertoe aangezet om samen met overheidsinstanties, ngo’s en andere religieuze leiders te werken aan het voorkomen van kindhuwelijken en vroegtijdige zwangerschappen. Dit probeert men te bereiken door middel van een reeks maatregelen gericht op de meisjes zelf, hun families en hun gemeenschappen.

Catechist Paul Muhwezi van het bisdom Soroti beaamt dat het aantal kindhuwelijken recent in het hele land is toegenomen. Dit komt omdat de hoge kosten van levensonderhoud Oegandezen harder dan gemiddeld hebben getroffen, aangezien hun inkomen de afgelopen jaren stagneerde.

“De huidige situatie heeft arme gezinnen ertoe gedwongen hun kinderen uit te huwelijken om zo wat geld en vee te krijgen”, legt Muhwezi uit. “Maar de situatie heeft gevolgen voor onze jonge meisjes, omdat ze gedwongen worden met hun opleiding te stoppen en voor het huwelijk te kiezen.”

Maandverband

Judith Mutesi, een verpleegkundige van het gezondheidscentrum in Soroti, ziet ook dat kindhuwelijken negatieve gevolgen hebben voor de betrokken meisjes. Zo lopen zij een verhoogd risico op tienerzwangerschappen en op problemen met hun gezondheid, opleiding en algemene ontwikkeling.

Medewerkers van de Kerk bezoeken dorpen om met meisjes te praten over kindhuwelijken en hun meer informatie te geven, zodat ze weloverwogen keuzes kunnen maken. Ook de ouders en de docenten op school wordt verteld over de negatieve effecten van een vroegtijdig huwelijk en hoe ze meisjes kunnen ondersteunen in het maken van andere keuzes.

Via de Kerk wordt ook maandverband uitgedeeld aan meisjes, zodat ze tijdens hun menstruatie naar school kunnen blijven gaan. Volgens een VN-rapport gaat namelijk naar schatting een van de tien meisjes in Afrika bezuiden de Sahara niet naar school als ze menstrueert. Ook biedt de Kerk arme ouders financiële steun.

‘Slechte culturele praktijk’

“We willen ervoor zorgen dat de meisjes weten wat de gevolgen zijn van kindhuwelijken en dat ze iedereen die hen aan dergelijke omstandigheden onderwerpt, kunnen aangeven bij de autoriteiten”, zegt Muhwezi.

“We willen ouders en docenten ook aanmoedigen om het onderwijs van meisjes te ondersteunen en zich te verzetten tegen kindhuwelijken.” De Kerk heeft op die manier al tientallen scholen en families in Oost-Oeganda bereikt.

Bisschop Joseph Eciru Oliach van Soroti heeft tijdens zijn preken ouders verschillende keren opgeroepen om jonge meisjes niet te dwingen tot een vroeg huwelijk. “Ik wil ouders aanmoedigen om te stoppen met deze slechte culturele praktijken en zich te richten op het opvoeden van hun dochters voor een betere toekomst”, zei hij op 13 augustus tijdens een Mis in Bukedea, een stad in het oosten van Oeganda. Hij benadrukte daarbij ook dat de Kerk kindhuwelijken niet aanmoedigt of zegent.

Arrestaties

Lala Mbababzi vindt ondertussen dat de Oegandese regering de Kerk moet helpen een einde te maken aan kindhuwelijken door degenen die minderjarige meisjes trouwen te arresteren en aan te klagen.

“De enige manier om een einde te maken aan deze cultuur is het arresteren van de mensen die hun dochters verkopen en van degenen die met minderjarige meisjes trouwen”, zegt ze. “Het is mij overkomen, maar ik wil niet dat het een ander meisje overkomt omdat niemand actie ondernam.” (Vertaling Susanne Kurstjens)