Nu Poetin een belangrijk kernwapenverdrag met de VS heeft opgeschort, dreigt een nieuwe wapenwedloop. Als de katholieke president Biden zich iets gelegen laat liggen aan religieuze argumenten, gaat hij niet mee in die destructieve logica.
Een betekenisvol detail op beelden van de B9-top op 22 februari in het presidentieel paleis in Warschau: op het voorhoofd van de Amerikaanse president Joe Biden is een zwart vlekje te zien.
De katholieke kijker zal direct begrijpen hoe dat komt: net als miljoenen andere katholieken wereldwijd, heeft Biden Aswoensdag gevierd. Bij deze start van de Veertigdagentijd, de periode van inkeer en berouw voor Pasen, herinnert de priester de gelovigen aan hun stoffelijke vergankelijkheid door een askruisje op hun voorhoofd te tekenen.
Joe Biden, zo blijkt inderdaad, had er speciaal een Poolse priester voor naar zijn hotelkamer laten komen. In een geïmproviseerde kapel had de pater augustijn Wieslaw Dawidowski – zo schreef deze priester achteraf zelf op zijn Facebook-pagina – de Mis gevierd en samen met Biden “gebeden voor vrede, de bekering van Rusland en het licht van de Heilige Geest voor meneer de president”.
Het zijn belangrijke gebeden, want Biden had alle reden om dit jaar extra na te denken over de aardse vergankelijkheid. Hij was in Polen voor een driedaags bezoek dat uiteraard geheel in het teken stond van Oekraïne, waar hij ook al een veelgeprezen verrassingsbezoek aan bracht.
Maar het conflict dreigt intussen verder te escaleren: een dag voor Aswoensdag maakte president Poetin bekend dat Rusland de kernwapenovereenkomst met de VS opschort – beide landen samen bezitten bijna 90% van de 13.000 kernkoppen in de wereld, genoeg om niet alleen elkaar, maar de hele planeet te vernietigen.
Het ‘opschorten’ van het verdrag is nog iets anders dan het ‘opzeggen’ ervan, zo legt Mary Ellen O’Connell, hoogleraar internationale geschillenbeslechting aan de katholieke Universiteit van Notre Dame, uit aan persbureau OSV News.
“Als Rusland zich zou terugtrekken, zou het verdrag worden beëindigd en zou er over een nieuw verdrag moeten worden onderhandeld”, zei ze. Dat is nu niet het geval: “Het verdrag kan gereactiveerd worden zodra Rusland de opschorting beëindigt.”
Maar, zo waarschuwde zij, “de VS hebben het recht het verdrag te beëindigen op grond van het feit dat de opschorting een wezenlijke schending is”.
Dit zou tot een nieuwe wapenwedloop kunnen leiden, vrezen deskundigen. Gerard Powers, directeur katholieke vredesstudies aan dezelfde Notre Dame-universiteit, vertelde OSV News dat dergelijke verdragen vaak dienen “om een constructieve dialoog en samenwerking in stand te houden, zelfs te midden van een crisis. De opschorting ervan neemt die cruciale functie weg nu de Amerikaans-Russische betrekkingen bevroren zijn.”
Zijn collega O’Connell voegt eraan toe op dat de katholieke leer onomwonden “tegen het gebruik van een nucleair wapen is, alsook tegen het bezit van zulke wapens”. Het gebruik ervan is immers per definitie disproportioneel, maakt geen onderscheid tussen strijders en burgers, en is op geen enkele wijze te verzoenen met de klassieke notie van de ‘gerechtvaardigde oorlog’ – nog los van de vraag of er überhaupt zoiets bestaat; paus Franciscus heeft die notie ook grondig op de helling gezet.
O’Connell: “Met behulp van de speltheorie hebben politicologen het idee van ‘wederzijds verzekerde vernietiging’ uitgevonden, met het argument dat een staat zal worden afgeschrikt van het gebruik van kernwapens door het begrip dat elk gebruik zal worden beantwoord met verzekerde vernietiging.”
Volgens O’Connell is dat argument echter gebrekkig, “zoals paus Franciscus ook heeft aangegeven”.
“Het is slechts een idee, zonder empirisch bewijs om het te ondersteunen”, zei ze. “Maar zelfs met bewijs is het volstrekt immoreel om massa’s mensen te doden als wraak. De ‘gerechtvaardigde oorlogsleer’ van de Kerk is dat gewapend geweld alleen is toegestaan bij zelfverdediging. Dat is niet wat kernwapens kunnen bewerkstelligen.”
Met alle nucleaire grootmachten mag Biden zich het inzicht van Aswoensdag aantrekken: “Gedenk, mens, dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
