Het is een oude traditie dat in ongenade gevallen geestelijken een postje in het Vaticaan krijgen. De laatste jaren neemt die traditie echter wel heel groteske vormen aan.
In een van mijn favoriete afleveringen van de Amerikaanse satirische animatieserie The Simpsons zit een parodie op de hel. Hoofdpersoon en donutliefhebber Homer Simpson bevindt zich daar in de ‘Ironische straffendivisie’.
Hij zit vastgebonden in een stoel terwijl een machine hem gedwongen donut na donut voert. Na iedere hap mompelt Homer ‘Meer alstublieft’, waarop een gefrustreerde duivel uitroept: ‘Ik snap het niet… James Coco draaide na vijftien minuten al door!’
Ik moest een paar weken geleden aan die uitzending terugdenken toen ik met een priester sprak die erachter was gekomen dat de Duitse bisschop Tebartz-van Elst nu in de Romeinse curie werkt. Tebartz-van Elst staat ook wel bekend als de ‘blingbling-bisschop’, nadat zijn enorme uitgaven in 2013 zo’n ophef hadden veroorzaakt in het bisdom Limburg dat paus Franciscus hem met sabbatical stuurde.
De priester die ik sprak, was even daarvoor bij een bijeenkomst geweest van de Pauselijke Raad voor de Nieuwe Evangelisatie, waar de discussie werd geleid door Tebartz-van Elst. Na een paar minuten realiseerde hij zich waar hij diens naam eerder had gehoord: ‘Mijn God, de blingbling-bisschop!’
Welkom in de ‘Ironische Werkgelegenheidsdivisie’ van het Vaticaan onder Franciscus.
Om uw geheugen op te frissen: Franciscus zag zich gedwongen in te grijpen nadat Tebartz-van Elst naar schatting 37 miljoen euro had uitgegeven aan de verbouwing van het bisdomkantoor en het bisschopshuis. Destijds zei het Vaticaan dat de bisschop tijdelijk op sabbatical werd gestuurd.
Die tijdelijke maatregel werd in 2014 een permanente, waarna de vraag opdoemde wat te doen met de man, die twee decennia te jong was om met bisschopspensioen te gaan. Hij werd naar Rome gehaald waar hij een nieuwe rol kreeg als ‘gedelegeerde voor catechese’ bij de Raad voor de Nieuwe Evangelisatie. Die aanstelling is geen geheim, maar het Vaticaan schreeuwde het begrijpelijkerwijs niet van de daken, waardoor zelfs ervaren priesters verbaasd zijn hem tegen te komen in Rome.
Gezien het feit dat de belangrijkste beschuldiging tegen de man was dat zijn royale uitgavenpatroon “niet evangelisch” was, zullen velen zijn huidige functie bij de Raad voor de Nieuwe Evangelisatie schokkend vinden. In werkelijkheid zou dat echter niemand hoeven te verbazen.
Er is een lange traditie van geestelijken die in ongenade zijn gevallen in hun thuisland en vervolgens in Rome eindigen. Maar in het tijdperk Franciscus komen ze soms in functies terecht die bijna lijken op pauselijke satire.
Meest beruchte voorbeeld is de Argentijnse bisschop Zanchetta. Hij bood in 2017 zijn ontslag aan als hoofd van het bisdom Oran, nadat hij was beschuldigd van machtsmisbruik, ‘vreemd gedrag’ en financieel wanbeleid.
Desondanks haalde Franciscus hem niet alleen naar Rome, maar benoemde hij hem ook nog tot auditor van de APSA, die gaat over de investeringen en het onroerend goed van het Vaticaan. Ook hier is het moeilijk je een meer misplaatste functie voor te stellen, gezien Zanchetta’s voorgeschiedenis.
Dan is er nog mgr. Viganò (niet te verwarren met de oud-nuntius in de VS, aartsbisschop Viganò, red.). Hij moest vertrekken als hoofd van het Dicasterie voor de Communicatie nadat hij een zelf gefabriceerde brief van emeritus-paus Benedictus XVI voor echt probeerde te laten doorgaan. Franciscus gaf hem een nieuwe functie als auditor van diezelfde instelling. Hij heeft kortom nog altijd invloed op de Vaticaanse communicatie.
Ook was er mgr. Ricca, die door Franciscus in 2013 werd aangesteld als hoofd van de Vaticaanse bank. Ondanks onthullingen in Italiaanse media dat hij eerder als pauselijk nuntius in Uruguay betrokken was bij verschillende homoseksuele escapades. Desondanks kreeg Ricca de functie bij een instelling die zich destijds juist probeerde te ontworstelen aan een verleden vol schandalen.
Ongetwijfeld zal Franciscus meer van de omstandigheden weten dan wij, en hij zal best heel valide redenen hebben gehad voor deze aanstellingen. Je zou echter bijna gaan wensen dat er een Vaticaanse versie van The Simpsons bestond, want geef toe: een blingbling-bisschop die zich nu met evangelisatie bezighoudt, zou toch fantastische satire opleveren. (Vert. SK)
John L. Allen Jr. is hoofdredacteur van de katholieke nieuwssite cruxnow.com, waar dit artikel eerder verscheen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
