In wat voor wereld leven we? Welk weldenkend en welvoelend mens heeft dat niet verzucht bij het zien van de beelden van de lijken op straat in Boetsja? Lijken op het trottoir, lijken naast hun fiets. Het dagelijks leven werd er bruut stop gezet – als in Pompeï, maar dan door menselijk vuur in plaats van aards vuur.

Wapens sturen

Natuurlijk klinkt dan de roep: wanneer gaan we iets dóén, in plaats van alleen maar praten? Natuurlijk zegt Zelensky dan: geef ons geen medelijden, maar wapens.

In wat voor wereld leven we, als wapens sturen de enige moreel juiste oplossing lijkt?

Pausreis

In Malta, waar alle mooie woorden van het Westen dag in dag uit schipbreuk lijden, sprak paus Franciscus ware woorden. Terwijl half Europa alleen maar geobsedeerd leek door de vraag ‘noemt de paus Poetin nu eindelijk bij naam’ (het korte antwoord: nee), ontging het de meesten volledig dat hij ons in feite allemaal bij naam noemde. Deze oorlog komt niet uit de lucht vallen, zei Franciscus met zo veel woorden, die is al jaren in voorbereiding, juist ook door de wapenleveringen van landen die nu het hoogst van de morele toren blazen.

Inclusief het onze: de afgelopen weken meldden onze media met nauw verholen trots dat Oekraïense stadssoldaten met relatief goedkope Nederlandse antitankwapens hele colonnes Russische tanks naar de Filistijnen schoten. Ja, het bijbelse beeld van David en Goliath werd her en der al in herinnering geroepen, en wij mochten Davids slinger leveren, hoera! In wat voor wereld leven we, als we ons niet afvragen wat onze bijdrage was aan Goliaths knots?

Koopmansgeest

Aan principes ontbreekt het ons heus niet, aan morele verontwaardiging evenmin. Maar het probleem van onze zo vaak bejubelde koopmansgeest, is dat we onze principes eerst altijd even langs de boekhouder sturen met de vraag of ze wel uit kunnen. Tegen de tijd dat die klaar is met rekenen, liggen de lijken al op straat. En begint het grote vingerwijzen, want ook daar zijn we goed in: ons achteraf afvragen hoe het toch zo ver kon komen, hoe we de boosdoeners ter verantwoording kunnen roepen.

Stemmen als die van de paus, die roepen om een meer fundamentele – en tijdige – bezinning op ons eigen handelen, worden gemakkelijk genegeerd of weggewuifd. Die heten ‘onrealistisch’ te zijn, of ‘overdreven’, ‘moralistisch’, ‘alarmistisch’. Zo gaat het ook met die nog grotere, maar veel tragere humanitaire catastrofe, de klimaatverandering. We staan erbij en kijken ernaar; ach wat schattig, die klimaatspijbelende scholieren, wat goed dat ze zich ergens druk over maken… Maar kom niet aan mijn vliegvakantie en het karbonaadje op m’n bord. Vindt de paus daar ook al wat van? Waar bemoeit zo’n man zich mee, kan die zich niet beter druk maken over het zielenheil van mensen in plaats van zulke aardse zaken?

Consequenties

Het ging al die tijd al om ons zielenheil. Het ging altijd al om onze bekering. Het ging om onze principes. En dan niet om de vraag: ‘Hoe laten wij Poetin voelen dat wij principes hebben?’ In wat voor wereld leven we, als we ons de vraag niet stellen hoe we zelf de consequenties van onze principes kunnen dragen?