Arme Peerke. De zalige pater Petrus Donders (1809-1887) verliet ooit Tilburg om voor de leprozen te gaan zorgen in Suriname. Daar wordt hij nog steeds als een heilige vereerd, hij ligt ook begraven in de kathedraal van Paramaribo. Maar zijn thuisstad worstelt steeds meer met zijn nagedachtenis. Want: blanke missionaris, foute boel in de ogen van velen.
Eerder was er al ophef over het beeld van Peerke Donders in het Tilburgse Wilhelminapark. Die kritiek vond ik nog wel te begrijpen; het is ook gewoon een onooglijk gevaarte dat blaakt van vooroorlogs triomfalisme, zoals de pater daar als fiere blanke man boven een geknielde kleurling uittorent.
Iemands goede werk kan van blijvende betekenis zijn, maar de beelden die wij van zo iemand vervaardigen kunnen wel hopeloos uit de tijd raken.
Wat ik moeilijker te verkroppen vind, is dat nu ook zijn naam langzaam maar zeker uitgegumd wordt. Afgelopen weekend vond voor de achtste maal de Peerke Donderslezing plaats in Tilburg.
Het was ook meteen de laatste maal, want de organiserende stichting het Wereldpodium maakte van de gelegenheid gebruik om aan te kondigen dat het tweejaarlijkse evenement voortaan de nogal fantasieloze naam ‘Wereldpodiumlezing’ zal dragen.
In de toelichtende tekst benadrukte het Wereldpodium dat het niet om Peerke Donders zelf te doen is: “De persoon zelf staat niet ter discussie. Wat wel ter discussie staat: hoe we tegenwoordig denken over de westerse weldoener in heden en verleden.”
“Door van de blanke westerling de eeuwige dader te maken, maak je van de rest van de wereld ook automatisch het eeuwige slachtoffer”
Tweet dit!
Goed, maar dan maakt men deze missionaris dus wel tot toonbeeld van ‘de’ westerse weldoener in heden en verleden. En dat beeld is uiteraard weinig florissant. Die ‘weldoener’ bracht behalve oorlog, onderdrukking en godsdienstonvrijheid ook nog een keer zélf de enge ziektes die hij vervolgens heel heldhaftig ging bestrijden, zo valt uit de rest van de tekst op te maken.
Prima natuurlijk dat geschiedschrijving genuanceerd is, en open voor meerdere perspectieven. Maar dit heeft weinig met nuance of veelzijdigheid te maken. De eenzijdige focus op het goede wat de ‘witte man’ elders bracht, heeft simpelweg plaatsgemaakt voor een even eenzijdige focus op het slechte dat hij bracht.
Dat lost ook het gesignaleerde probleem niet op. Door van de blanke westerling de eeuwige dader te maken, maak je van de rest van de wereld ook automatisch het eeuwige slachtoffer.
Daarmee doe je precies wat je die missionarissen van weleer verwijt, namelijk de niet-blanke westerling als ‘zielig’ en ‘hulpbehoevend’ zien. En vervolgens te hulp schieten met je eigen ‘verlichte’ wereldbeeld. Nu heet dat geen christendom of humanisme meer, maar ‘inclusiviteit’ of ‘diversiteit’.
Ik geloof niet dat het grote maar holle woorden zijn die mensen als Peerke Donders in beweging brengen. Dat is uiteindelijk een kwestie van eenvoudige naastenliefde en medemenselijkheid metterdaad, zoals ook geldt voor de ‘engelen’ die wij in onze adventsreeks met EO Visie op willen sporen (zie KN 48).
Een standbeeld voor hen oprichten hoeft niet. Maar laten we ook vooral hun namen niet uitgummen uit onze geschiedenisboeken.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
