De wrange ironie: kort voordat in Rome voor het eerst een Nederlandse journalist heilig wordt verklaard, maakt ons land een ongekende snoekduik op de wereldranglijst voor persvrijheid van Reporters Sans Frontières (RSF). Van de zesde plek zakten we in één klap naar de 28e op deze jaarlijkse index.
Wat deze terugval extra gênant maakt, is dat die niet te wijten is aan een autoritair regime en maar zeer ten dele aan de georganiseerde misdaad – de moord op Peter R. de Vries valt natuurlijk wel in die laatste categorie. Maar journalisten hebben in ons land nog het meest te vrezen van gewone burgers.
Nog meer wrange ironie: vooral als die burgers demonstreren voor hun meningsvrijheid, stellen ze zich nogal eens agressief op tegenover vertegenwoordigers van de platformen van diezelfde meningsvrijheid. Vorig jaar kwamen er bij PersVeilig liefst 271 meldingen binnen van intimidatie of geweld tegen journalisten, ruim een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor.
De heilige Titus Brandsma werd zoals dat heet vermoord in odium fidei, ‘uit haat tegen het geloof’, maar evenzeer (vergeef me het potjeslatijn) in odium media. Dat is de reden waarom Katholiek Nieuwsblad en collega’s van het Nederlands Dagblad, Tertio en de KRO-NCRV een pleidooi schreven, gericht aan paus Franciscus, om Titus Brandsma uit te roepen tot patroonheilige van de journalisten.
Want Titus’ erfgenamen gaan nog steeds gebukt onder de minachting voor de media.
Geweld is hierin het trieste eindpunt, maar het begint vele malen subtieler: bij een breed gedeeld dedain, bij generalisaties en karikaturen – ‘De media zijn bevooroordeeld en sensatiebelust’. Bij een onverschilligheid ook – ‘Die journalisten kunnen me gestolen worden, ik kan zelf mijn informatie prima bij elkaar sprokkelen…’
Dit laatste is een existentieel probleem voor de journalistiek: dat de meerwaarde van een onafhankelijke middelaar tussen boodschapper en ontvanger niet meer vanzelfsprekend is. Voor beide kanten; het kleuterachtige ‘zelf doen’ regeert bij zowel de ontvanger (de burger, de consument) als bij de boodschapper (de politiek, het bedrijfsleven, en ja, ook de Kerk).
Nog een wrang ironisch nieuwsfeitje pal voor de heiligverklaring van Titus: de Amerikaanse bisschoppenconferentie bezuinigt haar degelijke persbureau Catholic News Service grotendeels weg. Wat rest, is vooral een laffe communicatie-afdeling.
Zo komen mensen steeds dieper in hun zelfgenoegzame bubbeltjes te zitten, als slaaf van de eigen voorkeuren ingegraven in het eigen gelijk. Ze worden kritiekloze zendmasten van het eigenbelang, zonder antenne voor andere geluiden, voor nieuwe en bredere perspectieven.
Voor een samenleving die zo in zichzelf gekeerd raakt én voor een beroepsgroep die mede daardoor haar werk niet meer vrij en veilig kan uitvoeren, zeg ik van ganser harte: “Heilige Titus Brandsma, bid voor ons.”
 |
Bewaarnummer Titus BrandsmaDit commentaar is afkomstig uit het speciale, extra dikke themanummer van Katholiek Nieuwsblad over Titus Brandsma. Vrijblijvend kennismaken met KN? |
Wilt u reageren op dit commentaar of andere artikelen op kn.nl? Mail naar opinie@kn.nl.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
