De Europese kunst van de late negentiende eeuw werd gedomineerd door een stijl die we art nouveau of jugendstil noemen. De stijl ontstond als reactie op het impressionisme van schilders zoals Monet en Van Gogh en kenmerkte zich door kleurrijke en sierlijke motieven geïnspireerd op de natuur.
Kunstenaars zoals William Morris (1834-1896), Antoni Gaudí (1852-1926), Victor Horta (1861-1947) en Alphonse Mucha (1860-1939) waren internationaal bekende namen. Het boegbeeld van de Nederlandse art nouveau-stroming was Jan Toorop (1858-1928).
Toorop was een Indische Nederlander, geboren op Midden-Java in een ambtenaarsfamilie. Als puber kwam hij voor zijn opleiding naar Nederland – iets dat overigens heel gebruikelijk was voor kinderen van zijn stand. Uiteindelijk ging hij studeren aan de kunstacademies van Amsterdam en Brussel, waar hij in aanraking kwam met de nieuwste stromingen van zijn tijd.
 |
Lees ook
Sint-Willibrord: een nationale held? |
Toorop experimenteerde met verschillende stijlen en ontwikkelde in de loop van de jaren 1890 zijn zogenaamde ‘lineair idealisme’, een religieus gerichte art nouveau-stijl. In die periode werkte hij veel samen met en in opdracht van bevriende kunstenaars zoals H.P. Berlage (1856-1934) en Piet Mondriaan (1872-1944).
Rond 1905 bekeerde Toorop zich tot het katholicisme, samen met zijn dochter Charley (1891-1955). Het sociale karakter van het katholieke geloof inspireerde hem – zo was hij groot fan van priester Alfons Ariëns (1860-1928).
Zijn latere werk staat dan ook voornamelijk in het teken van het geloof, waaronder een kruisweg die hij maakte voor de Sint-Bernulphusparochie te Oosterbeek (1916-1919). Deze opdracht kwam van mevrouw Paulina de Bruijn-van Lede (1874-1969), de echtgenote van een Rotterdamse ondernemer die een buitenhuis in de Gelderse bossen bezat. Zij was maatschappelijk sterk betrokken bij de Kerk.
Via een brief aan de pastoor liet Toorop weten dat hij de klus met liefde aannam – hij woonde toen nog aan de andere kant van het land in Domburg. De kruisweg kreeg een bijzondere lokale dimensie, omdat de kunstenaar zich voor de gezichten liet inspireren door bekende parochianen.
Hij reisde daarvoor regelmatig af naar Oosterbeek, maar tijdens het werken aan deze veertien panelen ging zijn lichamelijke gezondheid sterk achteruit, waardoor het reizen moeilijk werd. Toch wist Toorop de kruisweg in 1919 te voltooien.
De religieuze werken van Toorop bleven nog lange tijd populair onder het katholieke publiek en werden regelmatig gereproduceerd als kaarten of prenten. Zo zijn er ook tal van ansichtkaarten in de collectie van het KDC terecht gekomen.
Het archief van Jan Toorop ligt bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. De Sint-Bernulphuskerk in Oosterbeek – met de kruisweg van Toorop – is dagelijks geopend.
| In deze beeldrubriek in samenwerking met het Katholiek Documentatiecentrum Nijmegen (KDC) staat het Rijke Roomse erfgoed centraal. |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
