Berend, het zoontje van Nynke Sietsma, overleed toen hij vier jaar oud was. In B schrijft ze over het dragen van haar eigen verdriet en dat van haar jonge gezin. “Verdriet en pijn horen ook echt bij het leven.”
“December is nou zo’n maand dat je de gordijnen wil dichthouden, maar ik doe ze toch elke dag weer open.” Journalist en godsdienstwetenschapper Nynke Sietsma (1980) schreef een boek na het overlijden van haar vierjarige zoon Berend. Daarin deelt ze haar manier om die gordijnen open te doen en weer de wereld in te gaan.
Reacties krijgt ze veel: mensen vinden steun en herkenning in het boek, dat je midden in het verdriet plaatst van een jong gezin, soms zelfs ongemakkelijk dichtbij. De jonge moeder beschrijft nauwgezet wat haar overspoelt, maar ook waar ze houvast vindt, naast al het verdriet.
Nynke schreef haar boek uit noodzaak. “Het hielp me om alle gebeurtenissen te ordenen, maar ook om Berend zo dicht mogelijk bij me te houden. Ik heb hem gedragen en gebaard, ik mis zijn fysieke aanwezigheid. Ik heb fantoompijn. Er is zoveel gebeurd, het was onmogelijk om alles te onthouden.”
“Ik heb er een jaar aan zitten schrijven zonder dat iemand ervan wist, ook mijn man niet. Ik wist niet of het een boek zou kunnen worden; het is eigenlijk het logische gevolg van het schrijven. Het is existential nourishment, existentiële voeding. Zelf had ik heel veel behoefte gehad aan zo’n boek. Toen ik ermee langs uitgeverijen ging, bleek dat er belangstelling voor was.”
“Ik ben natuurlijk niet de enige”, vervolgt de godsdienstwetenschapper. “Het begint al met Maria, dat beeld van de moeder met haar dode kind op schoot. Het is iets van troost, dat kunnen andere mensen ook gebruiken. Verdriet en pijn, dit hoort ook echt bij het leven. Nu, op sociale media, laten we de mooie kanten van het leven zien. Hoe mooi zou het zijn als er meer ruimte zou zijn voor die andere kant.”
Ze vervolgt: “Ik merk dat ik er toch iets mee opentrek. Ik weet nog dat een bevriend stel tegen ons zei: jullie worden nu van het erge; omdat ik het openbreek, krijgen we steeds die verhalen te horen. Maar ik wil niet in mijn holletje kruipen; dit verhaal is nu eenmaal wat nu bij ons leven hoort. Het verbindende is het belangrijkste.”
Na het overlijden van haar zoon heeft Nynke lang niet gewerkt. “Voor Trouw interviewde ik mensen, vaak BN’ers, over hun dromen. De eerste twee jaar na het overlijden lukte dat niet meer. Ik miste de nieuwsgierigheid naar anderen. Af en toe deed ik wel eens een interview, maar het moest dan wel een bepaalde diepte hebben.”
“Eenmaal afgestudeerd kan ik misschien zijn wat ik zelf heb gemist: iemand die met je praat over existentiële vragen.”
Tweet dit!
In plaats daarvan is ze weer gaan studeren. In deeltijd volgt Sietsma een master Spirituele Zorg, als vervolg op haar studie Religie en Levensbeschouwing. “Ik zou deze master al in 2005 hebben gedaan, maar ik vond mezelf toen te jong. Voor dit soort vakken heb je een rugzak nodig, denk ik. Het is spannend; rouwen vraagt veel van je. Je concentratie is minder en het kost veel meer tijd om grote lappen tekst te bestuderen, maar het lukt.”
De studie is in de afrondende fase, de schrijfster zoekt een stageplek. Lachend: “Ik ben laat begonnen door B. Klasgenoten zijn in oktober al op zoek gegaan en de plekken zijn schaars.”
“Het is geen gemakkelijke weg, maar eenmaal afgestudeerd kan ik misschien zijn wat ik zelf heb gemist: iemand die met je praat over existentiële vragen en eventueel over de naderende dood, of iemand die naast je kan zitten als het heel snel ineens heel slecht gaat.”
Of het wel mogelijk is om met zo’n groot en recent verlies anderen te steunen? “Er zijn allerlei technieken waarmee je zorgt dat je je eigen innerlijke ruimte behoudt. Ik denk dat ik het kan: ik ben journalist en in dat vak besta je over het algemeen zelf eigenlijk ook niet.”
“Het vak van journalist zal ik nooit verlaten. Ik heb bijvoorbeeld ook veel over misbruik in de katholieke Kerk geschreven. Het gaat over echte dingen, heel waardevol en heel belangrijk. Maar ik wil niet meer altijd alleen in een kamertje zitten werken. Na het overlijden van Berend wil ik in een team werken. Daar is het nu tijd voor.”
Sietsma vindt dat de samenleving verhardt. “Jammer dat we zo weinig praten over zaken van het hart. De zachte krachten zijn er ook nog. Laat je eens raken door existentiële kunsten: poëzie, literatuur en beeldende kunst kunnen je zo tot steun zijn. Vergeet niet dat we die dingen nodig hebben, net als andermans verhalen. Het vergroot letterlijk je wereld, het verrijkt je als mens, ook in je wereldbeeld, in je ziel.”
“Hoe mooi zou het zijn als de kerken ook hier altijd open zouden zijn en voor mensen als ik een plek zouden zijn van troost en gemeenschap.”
Tweet dit!
En God? Kan het geloof voor haar ook een bron van troost zijn? “Nee. Mijn echtgenoot en ik hebben er lang over gesproken, maar nee. Als kind had ik een klassiek beeld van God. Als puber ben ik van mijn geloof gevallen en dat voelde ook letterlijk zo. In een gebed heb ik gezegd: ik geloof niet in U. Daar zit een tegenstrijdigheid in, maar het is nog steeds zo. Bovendien: de Bijbel is zo vanuit een mannelijk oogpunt geschreven, daar kan ik niet omheen geloven.”
Hoewel ze niet kan geloven op een traditioneel christelijke manier, is leven voor haar wel een blijvende zaak, ook na het overlijden. “Of Berend in de hemel is? Ik weet het niet, ik heb er geen antwoord op. Maar of hij er nog is? Jazeker, hij is er helemaal, in ons laten en doen.”
“Je hoort zijn stem, als gezin gebruiken we typische uitspraken die hij deed. Soms voel je hem dichtbij, een bepaald gevoel in je hart en dat weet je dat het goed en vredig is. Je kan nooit verstandelijk weten waar ’ie is, maar ik geloof wel dat ik, als ik er niet meer ben, op dezelfde plek zal zijn.”
“Onze dochter verwoordt het zo: misschien is Berend waar we waren vóór we er waren. Met mijn protestants-christelijke opvoeding denk ik aan een ‘hemelachtige’ constructie, maar als ik in India was geboren had ik nu misschien in reïncarnatie geloofd. We weten het gewoon niet, maar als we heel verdrietig zijn, mijn man en ik, en elkaar even aankijken is er op de een of andere manier troost, omdat je weet dat het goed is.”
Ze noemt dat een transcendente ervaring, net zoals ze die had bij het overlijden van Berend en de geboortes van haar kinderen. “Het overstijgt je. Je hebt daar geen gedachten over.”
Ze vervolgt: “Ik mis Berend heel fysiek. Het eerste jaar was dat fysieke gemis zo heftig. Ik wilde op de grond liggen als ik hem niet op de fiets zag zitten; het was ondraaglijk, maar ik fietste letterlijk door. Je bent de hele tijd door weerstand aan het fietsen. Nu treedt er een zekere gewenning op; ik kan het fysieke gemis omarmen.”
Troost vindt ze niet in het geloof, maar wel in rituelen en in de kerk. “We waren met vakantie naar Cesenatico, een heel mooi, oud havenplaatsje in Italië. We gingen een kaarsje voor Berend aansteken. In de kerk was een sopraan aan het oefenen – het was alsof de hemel openspleet. Ik zou het zo jammer vinden als zo’n ervaring niet voor mij zou zijn.”
“Hoe mooi zou het zijn als de kerken ook hier altijd open zouden zijn en voor mensen als ik een plek zouden zijn van troost en gemeenschap. Ik mis de rituelen en dat je wordt meegenomen. Het zijn zaken van het hart, oerbronnen die we niet moeten verliezen.”
Wat haar tegenhoudt om toch te gaan? “De drempel is te hoog en ik mis de discipline. Bovendien zie ik het een beetje als heiligschennis; het zou voelen als valsspelen. Dat heb ik in Italië niet.”
| Nynke Sietsma, B. Een memoir
Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar |
 |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
