Burkina Faso blijft niet gespaard voor het oprukkende jihadisme in West-Afrika. Daardoor wordt het land in rap tempo steeds gevaarlijker voor christenen.
Lange tijd was Burkina Faso ondanks haar armoede een relatief stabiele factor in de licht ontvlambare Sahelregio: in vergelijking met buurlanden kwamen gewelddadige staatsgrepen, hongersnood en terrorisme er weinig voor.
In het overwegend islamitische land ervoeren christenen, die ruwweg vijftien procent van de bevolking vormen, geen beperkingen in het uitoefenen van hun geloofsleven.
Sinds 2015 is die vreedzaamheid steeds meer onder druk komen te staan. Dat heeft te maken met een brede en complexe crisis die de hele Sahel teistert: oprukkende islamitische extremisten, politieke problemen en droogte door klimaatverandering zorgen voor onrust in landen als Mali, Niger, Nigeria en dus ook Burkina Faso.
Christenen blijken bijzonder kwetsbaar voor de problemen, ook in Burkina Faso. Op de Ranglijst Christenvervolging van hulporganisatie Open Doors is het land tussen 2021 en 2024 van plaats 32 naar plek 20 omhooggeschoten. Terreur tegen christenen neemt in rap tempo steeds groteskere proporties aan.
Op zondag 25 februari was het opnieuw raak: toen vielen vijftien doden bij een aanslag op een kerk in het noordelijke dorp Essakane. Tijdens het vieren van de Mis werd de kerk overvallen, waarbij twaalf doden en vijf gewonden vielen. Drie mensen bezweken later in het ziekenhuis. Onder de doden zijn twee minderjarigen: een kind van vier en een veertienjarige jongen.
“In mijn bisdom zijn veel mensen bedreigd”, vertelt bisschop Justin Kientega van Ouahigouya. Hij ziet de humanitaire problemen door het geweld toenemen: Burkina Faso telt inmiddels zo’n twee miljoen intern ontheemden.
“Mensen hebben geen dak boven hun hoofd, geen voedsel, geen toegang tot ziekenhuizen. Veel mensen, in het bijzonder kinderen, raken getraumatiseerd.”
Vrij reizen in zijn bisdom kan Kientega inmiddels niet meer. Auto’s worden geregeld aangehouden, alleen per helikopter is het nog veilig reizen. “De situatie is niet makkelijk: de geloofsvrijheid is in het geding. Op sommige plekken staan terroristen nog wel toe dat er gebeden wordt, maar mogen christenen geen catechese geven; op andere plaatsen is samenkomen in de kerk überhaupt verboden.”
“Dit zijn Burkinezen, het zouden onze broeders moeten zijn. Ze willen dat alleen de islam een plek heeft in het land.”
Tweet dit!
Verschillende ziekenhuizen en meer dan tweehonderd scholen zijn inmiddels gesloten. “In mijn bisdom zijn een aantal parochies onbereikbaar: ze zijn afgesneden van de buitenwereld. Zonder hulp van het leger kunnen we die niet bereiken.”
Wie er achter de aanslag in Essakane zaten, heeft de politie nog niet kunnen ophelderen. Bisschop Kientega vermoedt dat het geweld door geradicaliseerde landgenoten wordt gepleegd. “Dit zijn Burkinezen, het zouden onze broeders moeten zijn. Ze willen dat alleen de islam een plek heeft in het land.”
Volgens de bisschop worden de terroristen in zekere zin zelf ook gebruikt: het gaat vooral om jonge mannen met weinig toekomstperspectief. Vaak zijn het werklozen die onder valse voorwendselen geronseld worden door extremistische groeperingen.
De toenemende terreur in Burkina Faso is echter geen puur binnenlandse aangelegenheid. Bisschop Kientega vraagt zich af welke drijvende krachten er achter het jihadistische geweld zitten. Volgens Human Rights Watch zijn groepen gelieerd aan Al-Qaida en Islamitische Staat in het gebied actief.
“Ook waar hun wapens vandaag komen, weten we niet”, zegt Kientega. “Waarschijnlijk uit het buitenland, want in Burkina Faso zijn geen wapenfabrieken.”
Het geweld tegen christenen is onderdeel van een complex conflict, want ook onder moslims vallen terreurslachtoffers. Op dezelfde dag als de aanslag in Essakane werd ook een moskee in de oostelijke plaats Natiaboani aangevallen, waarbij enkele tientallen doden vielen.
“We proberen mensen uit de armoede te halen, want armoede is een voedingsbodem voor radicalisme.”
Tweet dit!
Bisschop Kientega benadrukt dat het geweld uit radicale hoek komt; de meeste Burkinese moslims zijn gematigd. “Hun kinderen gaan bijvoorbeeld naar katholieke scholen. Daar bidden ze mee met de rest; de ouders hebben daar geen problemen mee.”
Ondanks de problemen laten katholieken in Burkina Faso zich niet uit het veld slaan. Volgens Kientega zwichten ze niet voor de jihadistische druk. “Veel christenen bieden verzet, bijvoorbeeld door zichtbaar kruizen te dragen. Op sommige plekken bedekken vrouwen zichzelf wel, maar ze verzetten zich tegen bekering.”
Ook de Kerk in het land blijkt veerkrachtig. Parochies vangen vluchtelingen op en voorzien die van voedsel, onderdak en onderwijs. Een netwerk van radiozenders brengt het Woord van God naar plekken die niet veilig te bereiken zijn.
“Onze uitdaging is om ons geloof te behouden en voor de mensen te zorgen. We proberen mensen uit de armoede te halen, want armoede is een voedingsbodem voor radicalisme”, zegt Kientega. “Er is meer solidariteit onder ons; ons geloof is er sterker van geworden.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
