Op 10 december vieren we het 75-jarige bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Is er wel reden om dit ‘albasten jubileum’ te vieren?
Het bestaan van de verklaring sinds 1948 en haar geschiedenis stemmen tot grote dankbaarheid. Tegelijk kijken we met zorg en scepsis naar allerlei ontwikkelingen in landen die de verklaring hebben ondertekend. Het is allerminst vanzelfsprekend dat de verklaring een volgend jubileum tegemoet kan zien.
In 1941 sprak Franklin Delano Roosevelt aan het begin van zijn derde ambtstermijn als president een beroemd geworden rede uit over vier basale vrijheden. Volgens Roosevelt stonden in de oorlog vier vrijheden op het spel die iedereen, overal ter wereld, aangaan: de vrijheid van spreken en meningsuiting; de vrijheid van elk persoon om God te aanbidden op zijn eigen manier; de vrijwaring van gebrek; en de vrijwaring van angst.
Deze vrijheden hebben enorme weerklank gekregen, meer dan Roosevelt heeft kunnen en mogen ervaren. Kort na de Tweede Wereldoorlog en na het overlijden van Franklin in 1945, spande zijn weduwe Eleanor zich ervoor in dat alle landen zich zouden committeren aan het garanderen van basisvrijheden en -rechten voor mensen. In 1948 werd door de nieuw opgerichte Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vastgesteld.
In ruim 180 landen werden grondrechten eenduidig gedefinieerd en erkend, waaronder het recht op vrijheid van religie en levensovertuiging. Volgens deze mensenrechtenverklaring reikt geloofsvrijheid veel verder dan een persoonlijke beleving van geloof of overtuiging. Zij omvat ook het recht om van religie of overtuiging te veranderen en deze samen met anderen te belijden.
“De vrijheid van religie is de kanarie in de kolenmijn: het eerste recht dat wordt ingeperkt als signaal dat meer rechten zullen sneuvelen”
Tweet dit!
De vrijheid van religie en levensovertuiging als grondrecht ligt vandaag zwaar onder vuur. Het onderzoek dat Open Doors permanent uitvoert, gepresenteerd in de jaarlijkse Ranglijst Christenvervolging, waarschuwt voor pogingen van vervolgers, zoals bijvoorbeeld China, om internationale consensus en mensenrechteninstellingen te herinterpreteren, te beperken of zelfs teniet te doen. Het onderzoekt toont aan dat er een ‘autoritaire verschuiving’ in de wereld plaatsvindt, een die de problemen van vervolgde minderheden verergert.
Mensenrechten staan onder druk door nieuwe dreigingen. Ik denk aan de technologische ontwikkelingen waarmee tot nu toe ongekende niveaus van bewaking, censuur en manipulatief nepnieuws mogelijk zijn geworden. Als mensenrechtenverdedigers zich niet aanpassen aan de snel veranderende nieuwe context, is te vrezen dat zij snel achterop zullen raken.
De vrijheid van religie en levensovertuiging is een essentieel recht, een basis voor vele andere rechten. Het is de kanarie in de kolenmijn: het eerste recht dat wordt ingeperkt als signaal dat meer rechten op hun beurt zullen sneuvelen.
Het blijft van cruciaal belang dat regeringen in hun betrekkingen met andere landen bijzondere aandacht besteden aan de vrijheid van religie en levensovertuiging. En ook dat deze beoordeling een leidraad vormt voor onze ‘buitenlandse zaken’ en voor onze diplomatieke betrokkenheid op gebied van handel of hulpverlening.
Na 75 jaar lijkt er meer werk aan de winkel dan ooit. We weten dat christenen over de hele wereld blootstaan aan onvoorstelbaar veel geweld. Dit geweld treft mensen die toch al kwetsbaar zijn: door armoede, hun maatschappelijke positie of hun geslacht hebben velen geen toegang tot basisrechten. Dat moet anders.
Gelukkig zien velen met ons mogelijkheden om actie te ondernemen. Om te voorkomen dat de tragedies uit het verleden zich herhalen en om nog ergere humanitaire rampen te voorkomen. Ik hoop en bid dat onder andere onze ranglijst en ons onderzoek bouwstenen mogen vormen voor beleidsmakers en politici om daadwerkelijk tot actie te komen. Dan wordt de 75ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens hopelijk toch een dag om slingers op te hangen.
Maarten Dees is directeur van de christelijke mensenrechtenorganisatie Open Doors Nederland.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
