Tijdens de algemene audiëntie van 14 februari sprak paus Franciscus over de zonde van onverschilligheid, die we “ten koste van alles moeten overwinnen”.

Van alle hoofdzonden is er één die vaak over het hoofd wordt gezien, misschien vanwege de naam, die velen niet begrijpen: ik heb het over onverschilligheid. Daarom wordt de term in de catalogus van zonden vaak vervangen door een andere term die veel vaker wordt gebruikt: luiheid. In werkelijkheid is luiheid meer een gevolg dan een oorzaak.

Gevaarlijke verleiding

Als iemand futloos, laks en apathisch is, zeggen we dat hij lui is. Maar, zoals de woestijnvaders ons leren, is de wortel van deze luiheid vaak onverschilligheid. Dat is een zeer gevaarlijke verleiding waar je niet mee moet spotten.

De persoon die er het slachtoffer van wordt, is als door een doodswens verpletterd: hij voelt een afkeer voor alles en zelfs de heiligste daden, die in het verleden zijn hart verwarmden, lijken hem nu volkomen nutteloos. Men begint het verstrijken van de tijd te betreuren, en de jeugd die onherstelbaar achter hem ligt.

Onverschilligheid wordt ook wel gedefinieerd als de ‘duivel van het middaguur’: we worden er  midden op de dag door gegrepen, wanneer de vermoeidheid het grootst is en de uren die voor ons liggen eentonig lijken, onmogelijk om te doorstaan.

Voor wie door onverschilligheid bevangen is, verliest het leven inderdaad zijn betekenis, is bidden saai en lijkt elke strijd zinloos. Als we in onze jeugd verlangens koesterden, lijken die nu onlogisch, dromen die ons niet gelukkig maakten. We laten ons gaan en niet nadenken lijkt de enige uitweg: we zouden graag versuft zijn, een volledig lege geest hebben… Het is een beetje als voortijdig sterven, en dat is vreselijk.

Voor deze zonde zijn verschillende remedies. Wat mij het belangrijkst lijkt, is wat ik het geduld van het geloof zou willen noemen. Hoewel degene die in de ban is van onverschilligheid ernaar verlangt om aan de werkelijkheid te ontsnappen, moet hij in plaats daarvan de moed hebben om in het ‘hier en nu’ te blijven en in de situatie zoals die is de aanwezigheid van God te verwelkomen.

De duivel van de onverschilligheid wil juist de eenvoudige vreugde van het hier en nu, dit dankbare ontzag voor de werkelijkheid vernietigen; hij wil je doen geloven dat het allemaal tevergeefs is, dat niets zin heeft, dat het niet de moeite waard is om je om iets of iemand te bekommeren.

Zo veel mensen hebben, in de greep van onverschilligheid, dwaas de weg van het goede verlaten die ze waren ingeslagen! De strijd tegen de onverschilligheid is een beslissende strijd, die ten koste van alles gewonnen moet worden. En het is een strijd die zelfs de heiligen voor de kiezen kregen, want in zoveel van hun dagboeken staan een paar bladzijden die spreken van nachten waarin alles donker leek.

Deze heiligen leren ons geduldig de nacht door te komen door de armoede van het geloof te aanvaarden. Ze adviseren om doelen te stellen die meer binnen bereik liggen, maar tegelijkertijd om te volharden door te steunen op Jezus, die nooit opgeeft. (Vertaling Susanne Kurstjens)