Tijdens de algemene audiëntie van 24 januari ging paus Franciscus dieper in op de zonde van gierigheid. En die heeft vaak niets te maken met het saldo op je bankrekening: 

Vandaag hebben we het over gierigheid, dat wil zeggen die vorm van gehechtheid aan geld die de mens verhindert vrijgevig te zijn. Het is een zonde die niet enkel mensen met een groot vermogen treft. In tegendeel, gierigheid heeft vaak niets te maken met het saldo op je bankrekening. Het is een ziekte van het hart, niet van de portemonnee.

De analyses van de woestijnvaders over deze zonde laten zien hoe gierigheid zelfs monniken in zijn greep kon krijgen die afstand deden van enorme erfenissen, maar zich in de eenzaamheid van hun cel vastklampten aan voorwerpen van weinig waarde: ze leenden ze niet uit, ze deelden ze niet en nog minder waren ze bereid ze weg te geven.

Om van deze ziekte te genezen stelden de monniken een drastische, maar zeer effectieve methode voor: de meditatie op de dood. Hoeveel goederen iemand ook verzamelt in deze wereld, van één ding zijn we absoluut zeker: dat ze niet in een doodskist zullen passen. We kunnen geen goederen meenemen!

Deze verhalen geven ons inzicht in de waanzin van gierigheid, maar ook in de diepste reden ervan. Het is een poging om de angst voor de dood uit te bannen: op zoek naar zekerheden die feitelijk afbrokkelen op het moment dat we ze willen vastgrijpen.

Denk aan de gelijkenis van de dwaze man en zijn overvloedige oogst. Hij dacht enkel aan hoe hij zijn voorraadschuur kon vergroten om de hele oogst binnen te halen. Hij had echter geen rekening gehouden met de zekerste variabele in het leven: de dood. “Dwaas!”, staat er in het Evangelie. “Nog deze nacht komt men je leven van je opeisen; en al die voorzieningen die je getroffen hebt, voor wie zijn die dan?” (Lc. 12,20).

Heilzame waarschuwing

In andere gevallen zijn het dieven die ons deze les leren. Zelfs in het Evangelie komen ze veelvuldig voor en hoewel hun daden verwerpelijk zijn, kunnen ze een heilzame waarschuwing vormen. Dit is wat Jezus verkondigt in de Bergrede: “Verzamelt u geen schatten op aarde, waar ze door mot en worm vergaan en waar dieven inbreken om te stelen;  maar verzamelt u schatten in de hemel, waar ze niet door mot of worm vergaan en waar dieven niet inbreken om te stelen” (Mt. 6,19-20).

Wij kunnen heer en meester zijn over de goederen die we bezitten, maar vaak gebeurt het tegenovergestelde: uiteindelijk bezitten ze ons. Sommige rijke mensen maken zich voortdurend zorgen omdat hun rijkdom met veel moeite is opgebouwd, maar in een oogwenk kan verdwijnen.

Ze vergeten het Evangelie waarin niet staat dat rijkdom op zichzelf een zonde is, maar wel dat het verplichtingen met zich meebrengt. Dat is wat de vrek niet begrijpt. Hij had een bron van zegen voor velen kunnen zijn, maar in plaats daarvan is hij afgegleden naar de doodlopende weg van ellende.

Uiteindelijk moeten we ons lichaam en ziel aan de Heer geven en alles achterlaten. Laten we voorzichtig zijn! En laten we gul zijn voor iedereen en gul voor degenen die ons het meest nodig hebben. (Vertaling Susanne Kurstjens)