De beroemde katholieke schrijfster Flannery O’Connor schreef eens over een discussie die ze had gehad met een andere bekende schrijfster, Mary McCarthy. Het onderwerp: de Eucharistie. McCarthy had die omschreven als een symbool.
O’Connors memorabele reactie daarop luidde: “Nou, als het slechts een symbool is, loop er dan maar mee naar de hel.” Zij omschreef de Eucharistie juist als “de kern van heel het bestaan voor mij; al het andere in het leven is overbodig”.
In 2019 bleek uit een onderzoek van het Amerikaanse Pew Research Center dat twee derde van alle Amerikaanse katholieken het eerder eens is met McCarthy. Slechts 31% deelt O’Connors gepassioneerde en ten diepste katholieke overtuiging dat de Eucharistie echt het Lichaam en Bloed van Christus is.
De resultaten van dat onderzoek sloegen bij veel kerkelijke leiders in als een bom. De hulpbisschop van Los Angeles, Robert Barron, reageerde kort maar krachtig: “Dit zou ons in de Kerk allemaal wakker moeten schudden.” Maar in plaats van wakker geschud te worden, werd de Kerk overvallen door een pandemie.
Wat volgde, werd door kardinaal Joseph Tobin van Newark ook wel omschreven als het ‘Grote Eucharistische Vasten’: kerken sloten maandenlang hun deuren en er moest ineens aan katholieken uitgelegd worden wat de geestelijke communie was.
Terwijl de Amerikaanse bisschoppen zich niet alleen zorgen maakten over de mate waarin katholieken geloven in de Eucharistie, maar vooral of ze er ooit nog voor terug zouden keren, doemde tijdens de presidentsverkiezingen weer een heel nieuwe controverse op: presidentskandidaat Joe Biden was zowel een zeer zichtbaar praktiserende katholiek als een voorstander van het recht op abortus.
Waar uit sommige hoeken van de Kerk lof kwam voor zijn openheid de kerkelijke lijn te volgen inzake immigratie, racisme en de doodstraf, kwam er uit andere hoeken kritiek op zijn openlijke steun voor abortus.
De voorzitter van het pro-life-comité van de Amerikaanse bisschoppen, aartsbisschop Joseph Naumann, noemde Biden “het perfecte voorbeeld van het onsamenhangende religieuze en ethische spitsroeden lopen”: persoonlijk tegen abortus zijn, maar het tegelijkertijd bevorderen en institutionaliseren.
In november vorig jaar riep de voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie, José Gomez, specifiek voor deze kwestie een werkgroep van bisschoppen in het leven. Juist omdat de net tot president gekozen Biden zo’n prominente figuur was, zou hij namelijk “onder de gelovigen verwarring kunnen veroorzaken over wat de Kerk feitelijk leert”.
In maart van dit jaar zei Gomez dat de werkgroep Biden een brief had gestuurd waarin ze schreven met hem te willen samenwerken op de gebieden waarover ze het eens zijn. Tegelijkertijd uitten ze hun zorgen over de terreinen waarover ze het niet eens zijn, zoals abortus.
De werkgroep deed ook de aanbeveling om “een document op te stellen, gericht aan alle katholieke gelovigen, over eucharistische coherentie”. Gomez vroeg de bisschoppenconferentie om de bisschoppen te vragen of ze zo’n verklaring willen “in de hoop dat die kan leiden tot een beter begrip van en een dieper geloof in” de Eucharistie.
Sinds die aankondiging zien de onderling steeds meer verdeelde Amerikaanse bisschoppen ook in eigen achterban discussies ontstaan. Die gaan over de mate waarin zo’n document in moet gaan op de kwestie van katholieke politici die openlijk wetten steunen die niet overeenstemmen met de katholieke leer: mogen die politici wel de communie ontvangen?
Die discussies zijn zo verhit en publiek geworden dat het Vaticaan besloot in te grijpen en een dialoog tussen de bisschoppen onderling eist, nog voor een dialoog met “katholieke pro-choice-politici” en het opstellen van “landelijk beleid” over deze kwestie.
De verhitte discussies bepalen de krantenkoppen, maar ondertussen blijft de vraag staan die aan de basis ervan lag: is het katholieke geloof in de ware aanwezigheid van de Heer in de Eucharistie aan erosie onderhevig en wat betekent dit voor de Kerk? Alle partijen zullen het er toch over eens zijn, dat als katholieken niet geloven in die kern van de kerkelijke leer, het van weinig betekenis is om iemand het recht te ontnemen dat “symbool” te ontvangen. (Vertaling Susanne Kurstjens)
Greg Erlandson is hoofdredacteur van het Amerikaanse Catholic News Service.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
