Nostalgie zegt vaak meer over de eigen tijd dan over de tijd waarnaar men terugverlangt. Ook het reisverhaal Terug naar de verloren tijd is zo bezien zeer eigentijds: het vertrekt bij een al te herkenbaar verlangen om te ontsnappen uit deze ellendige coronatijd. De gedroomde weg voorwaarts is er een weg terug; terug naar vroeger, toen alles beter was…
Bij Marcel Proust was het een in bloesemthee gedoopt gebakje dat hem terugbracht in zijn temps perdu. Bij schrijver en uitgever Andy Arnts is het de geur van wierook en kaarsvet. Hij beschrijft de ‘kapellekesreis’ die hij en zijn vrouw maakten naar Zuid-Limburg. Dat doet hij met humor, warmte en kostelijke kleinmenselijkheid (te weinig kleingeld hebben om een kaarsje op te steken is een rode draad in het boek). Als hij hardop fantaseert over een ‘conservatief katholiek manifest’ en een utopisch ‘Marialand’, spreekt er geen verbeten fanaticus, maar een goedmoedige romanticus met gevoel voor ironie.
Gaandeweg wordt het hout waaruit hij zijn nostalgische planken zaagt steeds dikker. En slaat hij de plank ook steeds vaker mis. Is bijvoorbeeld de biecht werkelijk, zoals Arnts beweert, “een vervlogen traditie waar slechts nog schunnige grapjes over worden gemaakt”? Dat van die grapjes zal best, maar de tijd dat je voor reactionair werd versleten als je wilde biechten is toch echt allang voorbij. Ook is het wel heel gemakzuchtig om te doen alsof er sinds Vaticanum II niks meer deugt aan de Kerk, dat er alleen nog maar over het klimaat en vluchtelingen gepreekt wordt – sorry, dan kom je er gewoon te weinig, het is domweg onwaar. En paus Franciscus kortweg neersabelen als linkse hippie getuigt niet bepaald van intellectuele eerlijkheid.
Een conservatief katholiek geluid, prima, graag zelfs: maar laat het dan een doordacht conservatisme zijn, dat uit de luie leunstoel durft te komen. In dit boek herkennen we een zeer eigentijdse kwaal, waar overigens zowel conservatieve als progressieve katholieken last van hebben: dat ze in de eerste plaats conservatief of progressief zijn, en slechts katholiek in zoverre het katholicisme strookt met de eigen politieke opvattingen.
Arnts is een romanticus van het negentiende-eeuwse soort, zo zegt hij zelf ook meermaals. Maar zoals menig negentiende-eeuws romanticus verlangt hij hevig naar een geïdealiseerd verleden dat nooit bestaan heeft. Dit boek, hoe goedmoedig en sympathiek ook, deed mij vooral nostalgisch terugverlangen naar een diepzinniger soort conservatisme dat vermoedelijk ook nooit bestaan heeft.
Andy Arnts, Terug naar de verloren tijd – Uitgeverij: Batavia Publishers, Pagina’s: 142 | € 17,95 ISBN 978 94 61852 95 3
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
