In het boek Schurken en heiligen – bekroond met de Vlaamse Prijs voor het Christelijke boek 2023 – sneuvelen gaandeweg veel clichés, positief en negatief, over twintig eeuwen christendom.
“Elke tijd herinterpreteert – en herschrijft – onvermijdelijk het verleden overeenkomstig zijn eigen interesses, idealen en illusies.” Dit citaat van de historicus en theoloog David Bentley Hart duikt ergens halverwege John Dicksons boek Schurken en heiligen op, maar het had evengoed als motto op de kaft kunnen staan.
Dickson is een prominente Australische godsdiensthistoricus die in dit boek doet wat de ondertitel belooft: een “onverbloemde kijk” bieden “op goed en kwaad in de geschiedenis van het christendom”. Hij vermijdt daarin twee uitersten. Enerzijds die van de godsdienstcriticus voor wie het boek van de kerkgeschiedenis een bloemlezing is van louter zwarte bladzijden. En anderzijds die van de christelijke apologeet die alle zwarte bladzijden driftig wit probeert te kleuren.
Ook vermijdt hij knap veelvoorkomende valkuilen als: ieder kwaad zien als pervertering van mensen die ‘eigenlijk niet christelijk’ waren. Of: ja, maar dat werd gedaan door een andere groep christenen, daar heeft mijn denominatie geen schuld aan.
Nee, hoewel zelf anglicaan, begrijpt Dickson de geschiedenis van het christendom als één geschiedenis, inclusief de roomse en byzantijnse hoofdstromen. Waarin veel goeds en veel slechts gebeurd is. Dat laatste beschrijft hij inderdaad onverbloemd, wat – bijvoorbeeld bij zijn gedetailleerde beschrijvingen van de gruwelijkheden van de kruistochten – bepaald geen vrolijke lectuur oplevert. Maar belangrijk is het wel voor iedereen die nuchter en eerlijk naar de geschiedenis van het christendom wil kijken, zonder karikaturen pro of contra.
“In het licht van de actualiteit hadden zijn korte paragrafen over de ‘rechtvaardige oorlog’ of de slavernij best wat langer gemogen”
Tweet dit!
Gaandeweg sneuvelen er veel clichés. Bijvoorbeeld dat het in de vroege Kerk allemaal koek en ei was en dat alles bergafwaarts ging nadat Constantijn er een staatsgodsdienst van maakte. Of de volmaakte apekool van de ‘donkere’ Middeleeuwen (waarbij Dickson ruiterlijk toegeeft dat de Reformatie een bedenkelijke hoofdrol heeft gespeeld in die historische leugen).
Hij beschrijft het allemaal erudiet, meeslepend en zeer toegankelijk. Soms gaat hij iets te snel aan interessante kwesties voorbij – in het licht van de actualiteit hadden zijn korte paragrafen over de ‘rechtvaardige oorlog’ of de slavernij best wat langer gemogen. Maar het boek is al bij al een overtuigende opmaat naar een dieper begrip van onze kerkgeschiedenis, die zowel de christelijke als de atheïstische visie uitdaagt.
John Dickson, Schurken en heiligen. Een onverbloemde kijk op goed en kwaad in de geschiedenis van het christendom
Uitgeverij KokBoekencentrum
Pagina’s: 352 | € 22,50
ISBN 978 90 43539 08 1
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
