De prelatuur van Opus Dei zal vanaf 4 augustus 2022 niet meer onder het Dicasterie voor de Bisschoppen vallen, maar onder het Dicasterie voor de Clerus. Dat heeft paus Franciscus bepaald. Ook wordt een nieuwe prelaat niet meer tot bisschop gewijd bij zijn benoeming.

De paus ondertekende het motu proprio waarin hij dit regelt op 14 juli. Het Vaticaan gaf de brief, getiteld Ad Charisma Tuendum (‘Voor de bescherming van het charisma’) op 22 juli uit.

Het motu proprio is een verdere uitwerking van de eerdere grondwetswijziging van de Romeinse Curie die bekend staat als Praedicate Evangelium.

Charisma in plaats van hiërarchie

De prelaat van Opus Dei zal geen bisschop zijn, staat er geschreven. De eerste twee prelaten werden bij hun benoeming tot bisschop gewijd, maar dat zal vanaf nu niet meer zo zijn. Paus Franciscus schrijft dat in het vervolg de prelaat “geen bisschop zal worden, en dat ook niet zal kunnen worden.”

Paus Franciscus zegt dat zijn beslissing bedoeld is “om de overtuiging te versterken dat, voor de bescherming van de bijzondere gave van de Geest, een bestuursvorm nodig is die meer gebaseerd is op charisma dan op hiërarchisch gezag.” Overigens werd de heilige Jozefmaria Escrivá, de stichter van het Opus Dei, ook nooit tot bisschop gewijd.

“De wens van de paus om de charismatische dimensie van Opus Dei te benadrukken” in plaats van de hiërarchische structuur, “nodigt ons nu uit om de familiale sfeer van genegenheid en vertrouwen te versterken: de prelaat moet een gids zijn, maar vooral een vader”, schrijft de huidige prelaat van Opus Dei, bisschop Fernando Ocáriz, op 22 juli in een reactie op de wijziging.

Prelatuur sinds 1982

Het Opus Dei kreeg in 1982 de kerkrechtelijke status van ‘personele prelatuur’. Dit is een kerkelijke organisatiestructuur met een specifieke pastorale taak. Een personele prelatuur is niet, zoals een bisdom, gebonden aan een bepaald gebied.

In zijn motu proprio schrijft de paus dat toen de heilige Johannes Paulus II het Opus Dei als eerste, en tot nu toe enige, de status van personele prelatuur gaf, hij dit deed met het oog op de bescherming van het charisma. Ook met de huidige wijziging hoopt paus Franciscus de geestelijke gaven van het Opus Dei en zijn bijdragen aan de evangelisatieactiviteiten van de katholieke Kerk te benadrukken.

Herstructurering

Om meer tijd aan evangelisatie te kunnen besteden voerde het Opus Dei onlangs een herstructurering door. Van de regio’s Nederland, Groot-Brittannië, Ierland, en Scandinavië werd een nieuwe regio gemaakt: Noordwest-Europa.

Het Opus Dei telt wereldwijd ongeveer 93.400 leden, van wie er ongeveer 2300 priesters zijn in de prelatuur; nog eens 2.000 priesters zijn verbonden aan het Opus Dei, maar blijven verbonden aan hun bisdom.

RECTIFICATIE | In een eerdere versie van dit artikel stond dat de prelaat van Opus Dei geen bisschop meer hoeft te zijn. Het motu proprio van paus Franciscus bepaalt echter dat een nieuwe prelaat niet tot bisschop gewijd kan worden. De tekst is hierop aangepast.