Priester zijn is tegenwoordig niet makkelijk. Dat bewustzijn is ook doorgedrongen tot het Vaticaan, dat een offensief is begonnen om priesters te wapenen tegen de eenzaamheid en de wanhoop die door secularisering dreigt.
Welke Westerse man wil anno 2024 nog priester worden? Een geseculariseerde samenleving, ontkerkelijking, eenzaamheid en grootschalige vergrijzing maken het priesterschap tot een roeping waarvoor je wel heel sterk in je schoenen moet staan.
De Nederlandse cijfers, opgetekend door expertisecentrum Kaski van de Radboud Universiteit in Nijmegen, liegen er niet om: in 2021 telde Nederland vier priesterwijdingen, in 2020 zeven en in 2019 vijf.
Dat priesters in veel landen het moeilijk hebben, is ook het Vaticaan niet ontgaan. Met de organisatie van twee omvangrijke evenementen lijkt Rome een soort offensief te zijn begonnen voor haar priesters: eind april worden er driehonderd uitgenodigd voor een synodale luistersessie, terwijl vorige week maar liefst duizend priesters uit zestig landen ten Vaticane samenkwamen voor een conferentie over vorming voor priesters.
“Een pas gewijde priester is niet klaar met zijn persoonlijke en geestelijke ontwikkeling, moet de teneur worden.”
Tweet dit!
De Vaticaanse strategie lijkt eruit te bestaan om priesters weerbaar te maken voor de zware omstandigheden waaronder ze werken. Vandaag de dag zijn veel priesters “moe en ontmoedigd, overvallen door de uitdagingen van de huidige samenleving en de lasten die ze dragen”, aldus kardinaal Lazarus You Heung-sik, prefect van het Dicasterie voor de Clerus bij de opening van de priesterconferentie op 6 februari.
Het ‘geheime wapen’ dat het Vaticaan priesters daarvoor wil aanreiken, is een nadruk op voortdurende vorming. Een pas gewijde priester is niet klaar met zijn persoonlijke en geestelijke ontwikkeling, moet de teneur worden. En dat proces hoort levenslang te zijn.
“Het belang om priesters te voorzien van de nodige ondersteuning en begeleiding, en dus de noodzaak van voortdurende vorming, is steeds meer op de voorgrond komen staan”, aldus kardinaal You Heung-sik.
Daarnaast vindt de kardinaal het belangrijk dat priesters elkaar meer opzoeken, om samen sterker te staan tegen veelvoorkomende problemen als eenzaamheid. In een interview met Vatican News legt hij uit dat hij in de huidige geseculariseerde wereld van veel priesters hoort dat ze eenzaam zijn.
Priesters kunnen daar iets aan doen door onderling hechte gemeenschappen te vormen. “Dit zal helpen bij de wederzijdse zorg voor elkaar en ook een getuigenis zijn richting de buitenwereld”, denkt hij. “Voor ons betekent dit een synodale Kerk zijn: samen bewegen, samen werken, samen dienen.”
De noodzaak tot voortdurende vorming wordt ook benadrukt door kardinaal Luis Antonio Tagle, onderprefect binnen het Dicasterie voor de Evangelisatie. Hij merkt dat sommige priesters denken “dat de wijding het einde van de vorming betekent”.
Mensen kunnen denken dat studie, gebed en geestelijke begeleiding alleen voor seminaristen zijn, zegt hij, maar “juist omdat we gewijd zijn om God en de Kerk te dienen, moeten we voortdurend gevormd worden”.
“Ik geloof dat deze nederigheid geestelijken zal helpen nieuwe energie op te doen en een vals gevoel van superioriteit en privileges te vermijden”, voegt hij eraan toe.
Volgens de kardinaal moeten priesters voor zichzelf en hun geloof zorgen door voortdurende vorming, zodat ze niet de “wolven” worden waar Paulus voor waarschuwde toen hij in Handelingen 20 de oudsten van Efeze verzamelde en tegen hen zei dat er na zijn vertrek “grimmige wolven” bij hen zouden binnendringen “die de kudde niet zullen sparen”.
Ook stelt zo’n voortdurende vorming priesters in staat om “geloofwaardige en effectieve dragers van gemeenschap te worden onder cultureel diverse mensen”, gelooft kardinaal Tagle.
Op 8 februari sprak paus Franciscus de conferentiedeelnemers toe. In zijn toespraak uitte hij zijn dankbaarheid voor het werk van priesters wereldwijd en drukte hij hen op het hart om bovenal barmhartig te zijn, vooral in de context van het sacrament van boete en verzoening. Jezus’ grenzeloze liefde en de tederheid van Maria zouden centraal moeten staan wanneer een priester de biecht afneemt.
“We hebben priesters nodig die volledig menselijk zijn, die in staat zijn tot de opbouw van gezonde relaties en die de uitdagingen van het ambt op een volwassen manier kunnen aangaan.”
Tweet dit!
Volgens paus Franciscus moeten priesters zich altijd bewust zijn van de gaven die ze ontvangen hebben: “Wakker die vlam aan, zodat je ijver voor het priesterambt niet inzakt.”
Voor het brandend houden van dat vuur suggereert hij drie brandstoffen: de vreugde van het Evangelie, het gevoel deel uit te maken van het volk van God en gulle dienstbaarheid.
De vorming van priesters moet zich in de ogen van de paus niet alleen richten op theologie, maar vooral ook de menselijke ontwikkeling. “We hebben priesters nodig die volledig menselijk zijn, die in staat zijn tot de opbouw van gezonde relaties en die de uitdagingen van het ambt op een volwassen manier kunnen aangaan.”
Verder zouden priesters elkaar tot steun moeten zijn en hun geloofsgenoten zo veel mogelijk moeten opzoeken. “We kunnen alleen samen missionaire leerlingen zijn”, vindt de paus.
“Als we ons realiseren dat we deel uitmaken van een volk, houdt dat ons in stand en ondersteunt dat ons in onze inspanningen.” Daarin ziet paus Franciscus ook een remedie tegen klerikalisme, oftewel “een gevoel van priesterlijke almacht”.
Dat paus Franciscus op deze conferentie opnieuw hamert op het bestrijden van klerikalisme, is opmerkelijk te noemen. Klerikalisme is de paus een doorn in het oog; zelden laat hij mogelijkheden om ertegen te ageren onbenut. Het samenvattingsdocument van de synodale bisschoppenbijeenkomst van afgelopen oktober stond bol van de afwijzingen van en aanbevelingen tegen klerikalisme.
Klerikalisme is in grote delen van de wereldkerk een probleem, maar of een conferentie die priesters een hart onder de riem moet steken de juiste plek is om opnieuw fel van leer te trekken tegen het probleem, valt te betwijfelen. Overwerkte priesters die aan de slag moeten in barre, geseculariseerde streken zijn waarschijnlijk meer gebaat bij bemoedigende woorden dan de zoveelste veeg uit de pan.
Gelukkig had paus Franciscus ook nog hoopvol advies uit te delen. Hij sloot af met de boodschap dat priesters die “de kunst van aandacht voor anderen verstaan, de schoonheid en goedheid van mensen naar buiten kunnen brengen”.
Wie het priesterschap op die manier weet in te vullen, “brengt vrouwen en mannen tot een nieuw leven in Christus”.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
