In het interviewboek De opvolger haalt paus Franciscus herinneringen op aan zijn voorganger Benedictus XVI. De relatie met de emeritus-paus zelf was respectvol, maar spanningen tussen Franciscus en de mensen rondom Benedictus blijken er volop te zijn geweest.
Bijna tien jaar lang woonden paus Franciscus en emeritus-paus Benedictus tegelijkertijd in het Vaticaan. De relatie tussen de twee pausen kenmerkte zich in die periode door “een diep wederzijds respect en een diep gevoel van solidariteit”.
Met die woorden typeert paus Franciscus de band met zijn voorganger in het interviewboek El Sucesor (De opvolger), dat gisteren in Spanje verschenen is. Benedictus zou Franciscus niet alleen voortdurend gesteund hebben, maar hem ook hebben verdedigd tegen critici.
Zo wijst de paus, in gesprek met de Spaanse journalist Javier Martínez-Brocal, op de keer dat hij zich positief uitliet over een Franse wet over geregistreerd partnerschap. Een groep kardinalen ging naar het Vaticaanse klooster waar Benedictus woonde en, zei hij, “ze voerden in mijn afwezigheid praktisch een rechtszaak, waarin ze mij tegenover Benedictus beschuldigden van het promoten van het homohuwelijk.”
“Benedictus was niet geschokt, want hij wist heel goed wat ik denk”, zegt paus Franciscus. “Hij hoorde hen aan, kalmeerde hen en legde alles uit.” Dat deed paus Franciscus beseffen dat mensen om hem heen in stilte wachtten op gelegenheden om hem aan te vallen, maar paus Benedictus “verdedigde me altijd”.
In de drie interviewsessies die het boek vormen, herhaalt paus Franciscus meerdere malen dat Benedictus nooit heeft gezegd dat hij het niet met hem eens was, maar dat de gepensioneerde paus hem soms aanmoedigde om meer informatie te zoeken of andere standpunten te overwegen.
“Over Benedictus zelf is Franciscus lovend, maar hij deinst er niet voor terug om de spanningen met diens assistenten te bespreken.”
Tweet dit!
“Hij heeft me nooit zijn steun ontnomen. Misschien was er iets wat ik deed waar hij het niet mee eens was, maar dat heeft hij nooit gezegd”, herinnert paus Franciscus zich.
De steun van paus Benedictus voor Franciscus stamt uit de tijd dat laatstgenoemde nog aartsbisschop van Buenos Aires was. Toen Franciscus – destijds nog Jorge Mario Bergoglio geheten – de emeritaatsleeftijd van 75 naderde, bleek een groep Vaticaanse hoogwaardigheidsbekleder van de toenmalige Congregatie voor de Bisschoppen met een verzonnen verhaal zijn ontslag te willen afdwingen. Een beoogde opvolger stond al klaar.
“Ik weet niet waarom kardinaal Bergoglio hier zoveel vijanden heeft”, zou paus Benedictus gezegd hebben tegen kardinaal Marc Ouellet, de toenmalige prefect van de congregatie. Benedictus stelde het emeritaat met twee jaar uit – vijftien maanden na kardinaal Bergoglio’s 75ste verjaardag werd hij tot paus gekozen.
“Ik ervoer die beslissing als een blijk van vertrouwen, waar ik erg dankbaar voor was”, zegt paus Franciscus.
Over Benedictus zelf is Franciscus lovend, maar hij deinst er niet voor terug om de spanningen met diens assistenten te bespreken in het boek. Paus Franciscus prijst de “zachtmoedigheid” van paus Benedictus, maar vindt dat sommigen om hem heen daar misbruik van maakten en hem geleidelijk “afschermden”.
“Paus Franciscus was niet betrokken bij de uitvaartplannen voor Benedictus, maar geeft aan wel al veranderingen te hebben doorgevoerd om de pauselijke begrafenisrituelen te vereenvoudigen.”
Tweet dit!
Aartsbisschop Georg Gänswein, de voormalige secretaris van Benedictus, lijkt de meeste spanning te hebben veroorzaakt. Zo vertelt paus Franciscus dat hij Gänswein heeft gevraagd met verlof te gaan na de controverse in 2020 rond de publicatie van een boek dat geschreven zou zijn door de emeritus-paus en kardinaal Robert Sarah, toenmalig prefect van de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst.
Het boek pleitte tegen het veranderen van het priestercelibaat en werd gepubliceerd toen paus Franciscus zijn apostolische exhortatie over de Amazonesynode voorbereidde. Op die synode werd het voorstel gedaan om een bepaalde categorie gehuwde mannen tot priester te wijden om het schrijnende priestertekort in het Amazonegebied te verhelpen – een oplossing waar paus Franciscus overigens geen heil in zag.
Maar het boek – met op de omslag portretten van paus Benedictus en kardinaal Sarah – werd alom geïnterpreteerd als een zeldzame openbare interventie van de emeritus-paus om druk uit te oefenen op paus Franciscus.
Aartsbisschop Gänswein gaf later aan dat paus Benedictus vrijwillig had bijgedragen aan het boek, maar niet als coauteur op de kaft wilde. Dat dat toch is gebeurd, lag volgens Gänswein aan een “misverstand”.
Paus Benedictus stierf 31 december 2022. Paus Franciscus was niet betrokken bij het plannen van de uitvaart, maar geeft aan wel al veranderingen te hebben doorgevoerd om de pauselijke begrafenisrituelen te vereenvoudigen, zodat pausen worden begraven “zoals elke zoon van de Kerk”.
Een van die veranderingen is dat pausen een veel eenvoudigere wake zullen hebben, waarbij het lichaam al in een kist ligt, in plaats van op een katafalk die publiekelijk bekeken kan worden.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
