In het synodale synthesedocument is een hoofdstuk gewijd aan het internet als missiegebied. Op het eerste oog zijn de bedoelingen goed en de verlangens vooruitstrevend, maar de synthese ademt vooral onbeholpenheid en gemakzucht.
De eerste bijeenkomst in Rome voor de synode over synodaliteit in oktober verliep op eenentwintigste-eeuwse wijze. Geen gehannes met allerhande paperassen; iedere synodevader en – moeder had een eigen tablet ter beschikking. In de Paulus VI-zaal – die naar Vaticaanse maatstaven sowieso hypermodern oogt – belichtte de gloed van honderden schermpjes de gezichten van de mannen en vrouwen die zich daar hadden verzameld om na te denken over waar het met de Kerk heen moet.
Of die tablets eraan hebben bijgedragen, is natuurlijk niet te zeggen, maar in het samenvattingsdocument dat na afloop van de bijeenkomst verscheen, is een volledig hoofdstuk gewijd aan “missionarissen in een digitale omgeving”.
De synodedeelnemers benadrukken daarin dat de digitale cultuur “een cruciale dimensie van het getuigenis van de Kerk in de hedendaagse cultuur” moet zijn en daarom “een bijzondere functie” bekleedt binnen de synodale Kerk.
Naast benadrukken dat de Kerk niet om het internet heen kan, beschrijft het hoofdstuk de kansen en uitdagingen van de digitale omgeving en worden er voorstellen gedaan voor hoe de Kerk de ontsluiting van dat online missiegebied kan aanpakken.
Zo erkent de tekst het grote potentieel van het internet als medium voor evangelisatie en geloofsverdieping, maar wordt ook geconstateerd dat er nog veel vragen bestaan over wie de verantwoordelijkheid daarvoor moet dragen en wat dat betekent voor bestaande kerkelijke structuren.
Het synodale gesprek over digitalisering werd dus duidelijk gevoerd op een niveau dat een laagje diepgravender was dan ‘we moeten iets met internet’. Tegelijkertijd is het opmerkelijk – zeg gerust zorgelijk – dat de Kerk in de kwart eeuw dat digitalisering volledig ingeburgerd is geraakt, zo weinig vooruitgang toont in het denken over dit onderwerp.
Want in 2002 al wijdde paus Johannes Paulus II zijn boodschap voor de Wereldcommunicatiedag aan de mogelijkheden van het internet, dat volgens hem “magnifieke kansen voor evangelisatie” biedt. Verder schrijft de paus dat de Kerk “moet nadenken over manieren waarop mensen die via internet voor het eerst in contact komen met het geloof” verder geholpen kunnen worden en mijmert hij over de mogelijkheden die digitalisering biedt voor geloofsverdieping, zeker in “culturen die daar niet toe aanmoedigen”.
“Door het digitaal missioneren op jongeren af te schuiven, geven de synodedeelnemers het signaal af dat dat niet belangrijk genoeg is om er nieuwe vaardigheden voor te leren.”
Tweet dit!
Johannes Paulus II trok nog een duidelijke scheidslijn tussen het internet en de ‘echte wereld’. De synodedeelnemers daarentegen zien dat online en offline dermate met elkaar verweven zijn dat zo’n dualisme “de werkelijkheid en ervaring van ons allen” niet adequaat omschrijft.
Maar verder toont het synthesedocument dat de Kerk op dit vlak mijlenver achter de feiten aansjokt. In de kern is er nauwelijks ontwikkeling te zien tegenover wat Johannes Paulus II 21 jaar geleden al had bedacht.
Om de Kerk dan alsnog het digitale tijdperk in te loodsen, vestigen de synodedeelnemers hun hoop op de jongere generaties. “De jongeren en onder hen de seminaristen, de jonge priesters en de jonge Godgewijden, die er vaak een diepgaande ervaring mee hebben, zijn degenen die het meest geschikt zijn om zowel de zending van de Kerk in de digitale omgeving uit te voeren als om de rest van de gemeenschap, met inbegrip van de herders, te begeleiden naar een grote vertrouwdheid met de dynamiek ervan.”
Dat klinkt als een waarderend oordeel over het potentieel van jonge mensen, maar eigenlijk straalt deze constatering vooral gemakzucht en desinteresse uit. Jongeren zijn inderdaad over het algemeen handiger in de omgang met het internet dan ouderen, maar tegenwoordig zijn alle generaties volop online te vinden.
Door het ‘missionaris-zijn in een digitale omgeving’ op jongeren af te schuiven, geven de synodedeelnemers eigenlijk het signaal af dat online missionering niet belangrijk genoeg is om er nieuwe vaardigheden voor te willen leren.
Bovendien is het nog maar de vraag in hoeverre deze jongeren er dan in zullen slagen om digitalisering ook echt een onderdeel van het wezen van de Kerk zelf te laten zijn. Jongeren zijn tenslotte een weinig invloedrijke groep binnen de Kerk. De samenstelling van de synodebijeenkomst zelf, waar slechts een handjevol dertigminners rondliep, spreekt daar boekdelen over.
Dat maakt de jonge, digitale missionarissen afhankelijk van het waardeoordeel dat de bisschoppen en het Vaticaan over hun inzet zullen vellen. Zien zij in dat wat deze jongeren doen essentieel en fundamenteel is voor de katholieke Kerk? Als het antwoord op die vraag ‘nee’ blijkt, kunnen we nu al voorspellen wat er over twintig jaar bij een volgende synode over digitalisering geconcludeerd zal worden: “Het internet biedt kansen voor evangelisatie.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
