Of de ‘misbruiktop die niet mocht slagen’ toch geslaagd is, kunnen we vermoedelijk pas over enige jaren beoordelen. De raderen van de kerkelijke machinerie draaien traag; dat is soms een zegen, soms een vloek.
Maar het is in elk geval niet vol te houden dat de top mislukt is. Met name door slachtoffergroepen werd dat natuurlijk geroepen, maar juist die zouden hun zegeningen moeten tellen. Al is het maar omdat ze, zoals vaticanist John Allen deze week schrijft in KN, door deze top zijn doorgedrongen tot de kerkelijke inner circles waar het beleid gemaakt wordt. Ze worden gehoord, ze doen mee. Laat ze de uitgestoken hand aannemen, in plaats van blijven roepen aan de zijlijn dat ze niet gehoord worden.
Dat de Kerk het in deze niet goed kón doen, kwam niet alleen door de aard van het probleem zelf. Er was ook sprake van een autoriteitsparadox: in de publieke perceptie hebben de bisschoppen en kardinalen en zelfs de paus in belangrijke mate aan autoriteit ingeboet, maar tegelijkertijd wordt van hen nu de autoriteit verwacht om het probleem op te lossen.
Niet zelden wordt die verwachting zelfs tamelijk simplistisch geformuleerd: ‘Als de paus nu maar (vul hier uw stokpaardje in: het celibaat afschaft/vrouwenwijding toestaat/zerotolerancebeleid invoert/…), dan is het misbruik en toedekken ervan in één klap de wereld uit.’ Het is een illusie, een gevaarlijke illusie zelfs, omdat het de verantwoordelijkheid voor een complexe cultuurverandering afwentelt op één persoon, de paus in dit geval – een zeker recept voor teleurstelling en cynisme.
Geen enkele cultuurverandering kan van bovenaf worden opgelegd, die moet van onderop groeien. Geestelijke (en trouwens ook wereldlijke) leiders kunnen er de randvoorwaarden voor creëren en bewaken, maar ze zijn nooit de echte uitvoerders van verandering. In dat licht moeten ook de resultaten van de misbruiktop bekeken worden.
Wanneer de actiepunten die de verzamelde bisschoppen formuleerden het eindpunt en definitieve antwoord zijn op alle misbruikschandalen van de voorbije decennia, dan is het resultaat van de top inderdaad teleurstellend. Als ze echter een beginpunt zijn van een grondige gezamenlijke aanpak van het kwaad van misbruik en de toedekking ervan in de volgende decennia, is het resultaat juist hoopgevend.
Als we de resultaten niet concreet genoeg vinden, komt dat omdat we ze zelf nog concreet moeten gaan maken. Daarvoor verwachtingsvol dan wel cynisch naar de hogere geestelijkheid blijven kijken, is een vorm van geestelijke en morele luiheid die we ons niet meer kunnen permitteren. De opgave om een veilige, open en liefdevolle Kerk te vormen ligt na de misbruiktop weer terug waar die hoort: niet ver weg in Rome, maar dichtbij huis, bij ons allemaal.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
