Priester Pierre Valkering kreeg massaal bijval toen hij onlangs uit de kast kwam. Bij de week die daarop volgde, vallen echter de nodige kanttekeningen te plaatsen. De pastoor vist in troebel water.

Pierre Valkering kwam vorige week ‘uit de kast’ tijdens zijn 25-jarig jubileum als parochiepriester van de Amsterdamse Vredeskerk. Het leidde tot een turbulente week, waarin een beeld van Valkering oprees als een moedige held, klokkenluider en slachtoffer van een repressief, homovijandig instituut.

Dat het bisdom Haarlem-Amsterdam overging tot schorsing van de priester bevestigde dit beeld alleen maar. Mieke van der Weij zei zaterdag in Nieuwsweekend te hopen dat bisschop Jos Punt “bij zinnen komt” en dat Valkering “weer gewoon priester mag zijn”. Ook vroeg ze zich vrolijk af of Punt zelf niet homo is.

Roze bloemen

Valkering kan blij zijn met deze stroom steunbetuigingen, onder meer ook van burgemeester Femke Halsema, die hem roze bloemen stuurde. Natuurlijk gun ik de priester, die vier jaar geleden mijn zoontje doopte, steun bij zijn persoonlijke problematiek.

Wat mij evenwel onprettig treft in de vele reacties en in zijn eigen opstelling, is het gebrek aan aandacht voor de gevolgen van zijn handelen voor anderen. Hij heeft immers het in hem gestelde vertrouwen grof beschadigd. Niet omdat hij als homo uit de kast is gekomen, want zijn seksuele geaardheid was nagenoeg bekend. En in tegenstelling tot een hardnekkig idee hebben de meeste kerkgangers daar geen probleem mee.

Ook de ontboezemingen over zijn strijd met de door hem bewust gekozen levensrichting — priesterschap met celibaat — schokken niet. Priesters die daarmee worstelen, kunnen rekenen op een begripvolle houding. Ook Pierre Valkering kan dat, nog steeds, zo blijkt uit de reactie van het bisdom. Niemand verwacht dat de priester heilig is, die eer komt maar weinigen toe.

Verantwoordelijk zijn

Maar van een priester mogen we wél verwachten dat hij belangrijke katholieke waarden met respect behandelt. Die waarden, zo leer ik mijn zoontje, houden grofweg in dat we streven naar het goede en dat we liefdevol reageren op het onvermijdelijke falen daarin door jezelf en de ander. En dat we over onszelf en ons handelen nadenken, introspectie dus, die de basis vormt voor de mogelijkheid om verantwoordelijk te zijn voor je eigen handelen.

Valkering lijkt juist die verantwoordelijkheid maar moeilijk te nemen. Zijn keuze om priester te worden, was klaarblijkelijk niet de juiste. Niemand heeft hem daartoe verplicht. Hij had zijn roeping om ‘iets met zijn geloof te doen’ ook anders kunnen vormgeven, zonder celibaat: binnen de Kerk of aan de rand daarvan.

Van een priester, aan wie je je persoonlijke worstelingen toevertrouwt, mag je hopen dat hij zijn innerlijke strijd niet oplost door een dubbelleven te leiden.

Vissen in troebel water

Misschien ben ik nog wel meer ontdaan door Valkerings aan kwaadaardigheid grenzende aanval op de Kerk. Hij vist in troebel water, aanhakend bij onjuiste of achterhaalde opvattingen over met name seksuele repressie door die Kerk.

Terwijl het nu, zeker ook in deze context, zo interessant zou zijn om te verwijzen naar de huidige opvattingen over seksualiteit en liefde, te lezen bijvoorbeeld in de encycliek Deus Caritas est van paus Benedictus XVI. Erotiek en genot verdienen een plaats, zij het gekoppeld aan liefde en respect.

Een bolwerk van perversie en misbruik

Minstens zo kwalijk is de steeds weer terugkerende suggestie, ook door Valkering, dat de Kerk een bolwerk is van perversie en seksueel misbruik. Inderdaad, we moeten onder ogen zien dat misbruik bestond en helaas nog bestaat. Openheid erover en maatregelen ertegen zijn nodig, en dat gebeurt ook.

Maar het is nagenoeg een daad van kwade trouw om steevast onvermeld te laten dat seksueel misbruik binnen de Kerk zeker niet méér voorkwam dan daarbuiten, en zeker dat het aandeel van geestelijken relatief gering was (conclusie rapport Deetman).

Dat de Kerk door deze ongenuanceerde weergave schade ondervindt, is evident. En hoe kan ik nu nog tegen de buitenwereld zeggen dat mijn zoontje sinds kort misdienaar is en daar veel plezier aan beleeft, zonder daar een veelbetekenende blik of ongepaste opmerkingen (‘pas maar op!’) voor terug te krijgen?

Annette van der Elst is filosofe en parochiane van de Amsterdamse Obrechtkerk, die tot twee jaar geleden een dubbelparochie vormde met de Vredeskerk.